Laat VVD kapitalisme weer volledig omarmen

Door Edwin van de Haar

24 november 2006

De afstraffing van de VVD is compleet. Mark Rutte kan worden bijgezet in het rijtje van de in electoraal opzicht liberale losers Nijpels, Voorhoeve, Dijkstal en Van Aartsen. Rutte heeft binnen het jaar twee keer aangetoond geen gevoel te hebben voor de kiezer. Als campagneleider bij de gemeenteraadsverkiezingen en als lijsttrekker bij de Kamerverkiezingen is hij hopeloos mislukt. Natuurlijk met hem ook het partijkader, met wiens steun Rutte in het zadel is geholpen.

De grootste verwijtbare fout betreft de positionering van de VVD. Alle liberale kopstukken ontkennen voortdurend het belang van de links-rechtsschaal. Dat heeft de VVD enorme schade toegebracht. De irrationale afkeer voor een helder liberale, maar duidelijk rechtse koers heeft Wilders winst gebracht en Balkenende in het zadel gehouden.

Daarbij was Rutte in de campagne veel te gemaakt. Zijn krampachtig stevige toon botste met zijn linkse imago. Deze ongeloofwaardigheid werd visueel versterkt doordat hij nu ineens, in tegenstelling tot zijn gewoonte, wel een das droeg. Het meest veelzeggend is dat Rita Verdonk hoogstwaarschijnlijk veel meer voorkeursstemmen heeft gekregen, waarmee het ongelijk van Rutte en zijn aanhang pijnlijk duidelijk is.

Vanzelfsprekend speelt nu de vraag naar de positie van Rutte. Het zou goed zijn als hij de eer aan zichzelf houdt, maar de kans daarop is klein. Het partijkader is de verdediging al begonnen, vanzelfsprekend mede uit angst voor de eigen posities. Vandaar dat er alleen op externe redenen voor het verlies wordt gewezen. In de nabije toekomst geeft regeringsdeelname de grootste kans op rust, dus valt er in de kabinetsformatie een liberale uitverkoop te verwachten.

Het gevaar van een langdurige focus op het gebrekkige VVD-leiderschap is dat het grootste probleem vergeten wordt: het gebrek aan ideeën. Sinds het vertrek van Frits Bolkestein is de VVD de weg kwijt. De kern van het liberalisme is de vrijmaking van het individu van staatsbemoeienis. Maar de VVD heeft de afgelopen jaren de staat juist ‘hergewaardeerd’. In plaats van een pleidooi voor een kleine, maar sterke overheid werd de staat als redding gezien, met als dieptepunt het plan voor de invoering van de staatskinderopvang. Door in te stemmen met de uitbouw van de links-stemmende collectieve sector (zorg, onderwijs) creëerde de VVD haar eigen electorale afkalving. Het overheidsbudget is blijven groeien onder Zalm en door de onterechte vrees ‘niet sociaal’ te zijn heeft de VVD alleen marginaal gesleuteld aan de uitgedijde verzorgingsstaat. Het aantrekken van linkse, staatliefhebbende overlopers, zoals Hirsi Ali en Docters van Leeuwen, heeft ook een verkeerde uitstraling gehad. Het resultaat is een electoraal onaantrekkelijke, sociaal-liberale partij, die hard op weg is de afgang van D66 te overtreffen.

In de concrete politiek betekent dat voor de VVD het uitventen van een radicale hervormingsagenda, die onder andere bestaat uit de invoering van een basisstelsel in de sociale zekerheid, volledige privatisering van de zorg en het grootste deel van het onderwijs, een vlaktaks van rond de 25%, afschaffing van subsidies (inclusief hypotheekrenteaftrek) en de renationalisatie van tenminste tweederde van de taken van de Europese Unie.

De VVD moet daarom herbronnen om te overleven. De enige optie is om terug te keren naar de klassiek liberale kern, naar het werk van denkers als Friedrich Hayek, Ludwig von Mises, Adam Smith en David Hume en te leren van de succesvolle politieke vertaling van hun denkbeelden door Reagan, Thatcher en Bolkestein. Dat begint met de volledige omarming van het pure kapitalisme, het economische systeem waaraan iedere Nederlander de huidige welvaart te danken heeft. De overheid moet worden afgezworen, want die wordt ten onrechte gezien als probleemoplosser en het schild der zwakken. In de meeste gevallen is de burger juist slechter af door de staat, die matige voorzieningen voortbrengt, allerlei lobby’s bevoordeelt boven het algemeen belang, inbreuk maakt op individuele eigendomsrechten, notoir onbetrouwbaar is (bijvoorbeeld als sociale verzekeraar), et cetera.

Ieder individu, rijk of arm, heeft meer kans op geluk en welvaart als de vrijheid wordt vergroot. Dat is niet alleen een economisch feit, maar het moet worden omarmd als een ethisch pleidooi. In de concrete politiek betekent dat voor de VVD het uitventen van een radicale hervormingsagenda, die onder andere bestaat uit de invoering van een basisstelsel in de sociale zekerheid, volledige privatisering van de zorg en het grootste deel van het onderwijs, een vlaktaks van rond de 25%, afschaffing van subsidies (inclusief hypotheekrenteaftrek) en de renationalisatie van tenminste tweederde van de taken van de Europese Unie.

Alleen als het individu en zijn vrijwillig aangegane sociale verbanden daadwerkelijk centraal wordt gesteld kan de VVD weer vooruit. De bereidwilligheid om deze positieve agenda uit te voeren is dan ook het enige criterium waarop de liberale politieke leider, wie dat ook is, moet worden beoordeeld.

Edwin van de Haar