Over de rellen en de frustraties van jongeren

Door Anton Block

30 januari 2021

Premier Rutte zei kort na de eerste avondklokrellen eind januari 2021: “Je vraagt je werkelijk af, wat bezielt deze mensen?”. Nou meneer Rutte, dat zal ik u eens vertellen.

De onvrede onder jongeren, met name jonge mannen, is groot en heeft vele dieper gelegen oorzaken. Helaas is daar in de media en politiek weinig aandacht voor.

Uiteraard valt het geweld tijdens de rellen van de afgelopen dagen niet goed te praten en moeten de daders hun rechtmatige straf krijgen. 

Het is echter belangrijk te beseffen dat de opgekropte frustratie van jongeren over meer gaat dan alleen de coronamaatregelen. Dieper liggende problemen blijven buiten beeld, omdat politici, journalisten en “deskundigen” ideologische oogkleppen op hebben. De zaken waar het hier om gaat, passen niet in de politiek correcte cultuur waar een groot deel van de westerse wereld mee besmet is. Hierdoor komt er in de “main stream” media geen discussie over op gang. Het zou mij niet verbazen als zelfs de meeste jongeren die deelnamen aan de rellen niet goed begrijpen waarom ze zo boos zijn.

Perspectief

Met mijn twee zonen en enkele van hun vrienden en kennissen (leeftijdsgroep 16 – 24 jaar) spreek ik regelmatig over maatschappelijke ontwikkelingen en de situatie waarin we ons bevinden. Jongeren zijn altijd al vrij idealistisch en kritisch ten aanzien van de maatschappij geweest, maar nu lijkt er toch meer aan de hand te zijn.
 
Waar gaat het om, naast de inperking van vrijheden door coronamaatregelen? In een paar woorden samengevat: voor grote groepen jonge mannen ontbreekt het perspectief op een goede toekomst en de stimulans om aan die toekomst te werken.

Hieronder een overzicht van de problematiek, dat niet de pretentie heeft compleet te zijn. Opgemerkt wordt, dat een deel van de hieronder genoemde onderwerpen in bredere lagen van de bevolking speelt. Echter, jongeren – en met name jonge mannen – lopen tegen vrijwel al deze problemen tegelijkertijd op. 

Wat speelt er naast de vrijheidsbeperking door coronamaatregelen? 

Succes wordt bestraft

Op school goed je best doen en een beroepsopleiding afmaken, om vervolgens een paar carrièrestappen te maken, levert na aftrek van belastingen en het vervallen van toeslagen, slechts een matig financieel voordeel op, dus waarom zou je niet de kantjes ervan aflopen? Een parttime baan van een dag of 3 à 4 lijkt voor velen het ideaal: maximale toeslagen en minimale belastingen, plus veel vrije tijd. Om optimaal te profiteren moet je uiteraard wel als alleenstaande wonen in een sociale huurwoning, of tot je 27e bij je ouders. Kortom: een recept om niet vooruit te komen met je carrière, en daardoor vaak ook met andere aspecten van het leven. 

Aanval op mannelijke eigenschappen 

Goede mannelijke rolmodellen zijn schaars geworden. In de media worden mannen afgeschilderd als slappelingen, misdadigers en er wordt onevenredig veel aandacht geschonken aan homoseksuelen, transgenders en andere uitzonderingen. Op school zijn vrouwelijke docenten ruim in de meerderheid en worden jongens vaak een beetje gezien als mislukte meisjes of ze moeten pilletjes innemen om uren per dag rustig te kunnen blijven zitten. In steeds meer gezinnen is de vader niet aanwezig, en wie publiekelijk zijn zorgen uit over het effect daarvan op de opvoeding, maakt zich al snel schuldig aan “haatspraak” ten koste van al die “fantastische, hardwerkende alleenstaande moeders”.

Vrijheid van meningsuiting onder vuur

In toenemende mate wordt de vrijheid van meningsuiting ingeperkt door mensen die zich zeer snel beledigd voelen of vinden dat de ander geen “onjuiste feiten” mag verkondigen. Op het werk houden steeds meer mensen hun mening over tal van zaken liever voor zich, uit angst voor de “cancel culture”. Het is niet zonder reden dat deze tekst onder pseudoniem is gepubliceerd.

Het doodslaan van gezonde discussies leidt ertoe dat extreem-rechts en extreem-links steeds meer een voet tussen de deur krijgen en polarisatie van de publieke opinie ontstaat. We zien dit bij jongeren het sterkst, in verband met hun idealisme en tegelijkertijd een gebrek aan levenservaring.

Problemen door immigratie 

Door massa-immigratie zijn er veel kinderen van ouders met een migratie-achtergrond, die zich niet thuis voelen in de Nederlandse maatschappij. Hun achterstand op de arbeidsmarkt maakt het extra moeilijk voor deze groep jongeren om goed betaald werk te vinden, met alle gevolgen van dien.

Veranderende omgang tussen mannen en vrouwen

De eenzijdige aandacht voor de belangen van vrouwen, van de wetgever, actiegroepen en diverse organisaties (denk aan de #MeToo beweging), het verdwijnen van veel romantische illusies en de opkomst van sociale media hebben veranderingen in omgangsvormen teweeggebracht, waardoor liefdesrelaties en seksuele contacten tussen jonge mannen en vrouwen minder snel tot stand komen. Raad eens bij welke groep de seks-drive het hoogst is en dit tot de grootste frustraties leidt?

Gebrek aan economische perspectieven

Huizen zijn duur, goedbetaalde banen zijn schaars, economische groei is er niet of wordt opgesnoept door de overheid en belangengroepen, er dreigt een grote financiële (en economische) crisis en mensen worden (al of niet ten onrechte) bang gemaakt voor de gevolgen van klimaatverandering. Tevens is kans op een groot militair conflict nog altijd aanwezig. Deze situatie leidt voor veel mensen tot een negatieve blik op de toekomst; eind jaren 70 van de vorige eeuw werd dat doemdenken genoemd.

Voor jongeren komt daar nog bij dat studiebeurzen in toenemende mate uit leningen bestaan en dat bovendien de overheid weer veel geld leent om het begrotingstekort te dichten. Jongeren voelen wel aan dat zij niet alleen hun studieschuld zullen moeten terugbetalen, maar ook een groot deel van de staatsschuld. Het machtsblok van de boomers zal in ieder geval proberen hun op alle manieren een groot deel van die schuld in de schoenen te schuiven. 

Toenemende kloof tussen rijk en arm

Stimuleringsmaatregelen om de economische groei te bevorderen, hebben gezorgd voor toenemende welvaartsverschillen. Jongeren hebben hier over het algemeen nauwelijks van kunnen profiteren, maar zien wel anderen rijk worden zonder ervoor te hoeven werken. Het moge duidelijk zijn dat dit bijdraagt aan de negatieve stemming.

Deze maatschappelijke onrust verdwijnt niet vanzelf

De coronamaatregelen hebben jongeren hard getroffen, zeker de avondklok. Solidariteit met ouderen wordt niet gevraagd, maar opgelegd. De ellende van het coronavirus en de overheidsmaatregelen die daar het gevolg van waren, kwamen onverwacht en bovenop de problemen die al speelden. Alles bij elkaar opgeteld, is het niet verwonderlijk dat we nu een explosie van onvrede zien. Het bewustwordingsproces en het aanpakken van de werkelijke oorzaken zal echter niet gemakkelijk zijn. Zeker niet als onze politici, opiniemakers, sociale wetenschappers en andere mensen met een maatschappelijke invloed de kop in het zand houden. In dat geval gaan we een lange periode van maatschappelijke onrust tegemoet.

Anton Block

De meningen die geuit zijn in dit opinieartikel verwoorden niet per se de mening van de Stichting Meervrijheid