Full Reserve Banking heeft het vertrouwen van haar spaarders niet nodig

Door Tuur Demeester

20 oktober 2008

Noch de hulp van de overheid.

Econoom Geert Noels in een recent interview op Kanaal Z:

"Er is geen enkele bank ter wereld bestand tegen een massaal weghalen van spaargeld. En dat weten we eigenlijk al eeuwenlang. Toch hebben we hier de grootste run on the bank in de geschiedenis van de mensheid, en niet op één bank, maar bijna op alle banken. En ik denk dat het heel belangrijk is dat we daar terug de kalmte vragen."

Hij zegt er evenwel niet bij dat deze bewering enkel opgaat voor banken die werken met een fractionele reserve — banken die m.a.w. niet alle deposito's steeds beschikbaar houden aan de depositeuren (de mensen die hun geld bij de bank in bewaring hebben gebracht). Banken die dit wel doen (de zgn. full reserve banken), hebben hoegenaamd geen problemen om hun depositeuren uit te betalen als die hun geld terug opvragen.

Een beroemd historisch voorbeeld van een bank met 100% gedekte reserves is de legendarische Amsterdamse Wisselbank, de bank die Adam Smith in zijn Wealth of Nations deed schrijven: "At Amsterdam no point of faith is better established than that for every guilder, circulated as bank money, there is a correspondant guilder in gold or silver to be found in the treasure of the bank."

Jesus Huerta de Soto, in zijn boek Money, Bank Credit and Economic Cycles (p. 98-106), schrijft het volgende over de Amsterdamse Wisselbank (onze vertaling):

"De laatste serieuze poging om de basis te leggen voor een bank gebaseerd op de algemene juridische principes van het bijzonder monetair deposito, en om een efficiënt systeem van overheidscontrole op te zetten om de eigendomsrechten van de depositeurs passend te definiëren en verdedigen, vond plaats met de oprichting van de Amsterdamse Wisselbank in 1609. Ze werd opgericht na een periode van grote monetaire chaos en frauduleus (met fractionele reserves) privaat bankieren."

Dat een bank in tijden van crisis en wantrouwen helemaal niet failliet hoeft te gaan, illustreert de Soto in volgende passage:

"Het is duidelijk dat gedurende deze hele periode [1609-1772] de Amsterdamse Wisselbank feitelijk een 100 procent reserve in contanten aanhield. Dit stelde haar in staat om in alle crisissituaties aan iedere aanvraag voor contante uitbetaling van gedepositeerde florijnen te voldoen. Dit was het geval in 1672, toen de paniek, veroorzaakt door de Franse dreiging, voor een massale opvordering bij Nederlandse banken zorgde, waarvan de meeste betaling moesten opschorten (zoals dat gebeurde met de banken van Rotterdam en Middelburg). De Amsterdamse Wisselbank was de uitzondering, en het had logisch gezien dan ook geen probleem om deposito's terug te geven. Resultaat was een toenemend en blijvend vertrouwen in haar onkreukbaarheid, en de Amsterdamse Wisselbank werd alom bewonderd door de beschaafde economische wereld."

>
Het oude raadhuis van Amsterdam, waarin in 1609 de Wisselbank gevestigd werd
De legendarische Amsterdamse Wisselbank ging uiteindelijk langzaam ten onder door corrumpering en oorlogszuchtige vorsten:

"Jammergenoeg begon de Amsterdamse Wisselbank in de jaren 1780 de juridische principes waarop ze gefundeerd was, systematisch te schenden. Bewijs laat zien dat dit gedurende de vierde Engels-Nederlandse oorlog was. De reserveratio daalde toen drastisch, omdat de stad Amsterdam eiste dat de bank een groot aandeel van haar deposito's uitleende om de groeiende publieke uitgaven te dekken. Zo kwam het dat de deposito's samen twintig miljoen bedroegen, terwijl er slechts edelmetaal ter waarde van vier miljoen florijnen in de kluizen zat; wat aangeeft dat de bank niet alleen het essentiële principe van veilige bewaring schond waarop ze gebouwd was en waarop haar bestaan gedurende meer dan honderdvijfenzeventig jaar was gebaseerd, maar dat de reserveratio van 100 procent gereduceerd was tot minder dan 25 procent. Dit betekende het definitieve verlies van de langdurige reputatie van de Amsterdamse Wisselbank: deposito's begonnen vanaf toen langzaamaan te verminderen, en in 1820 waren ze geslonken tot minder dan honderdveertigduizend florijnen."

Alle banken in ons huidige banksysteem werken met fractionele reserves. Dat betekent dat ze het geld dat ze van hun klanten in bewaring nemen nooit op vraag volledig kunnen uitbetalen. De gebeurtenissen van de laatste dagen maken dit op pijnlijke wijze duidelijk. Peter Noels heeft gelijk dat fractioneel reservebankieren door de geschiedenis heen bestaan heeft; echter dit was een praktijk die meestal als bedenkelijk en frauduleus werd gezien, en vaak bij wet verboden was (bijvoorbeeld, en zeer duidelijk, in de traditie van het Romeinse Recht).

Indien we ingaan op de algemene oproep om 'het vertrouwen in de banken te herstellen', moeten we daar eigenlijk steeds bij bedenken dat het gaat om het vertrouwen in een bepaald soort banken; banken die systematisch op de wereldmarkten speculeren met het geld dat hun klanten hen toevertrouwen, en die zich, door de aard van het fractioneel reservebankieren zelf, niet kunnen houden aan hun belofte om het gedepositeerde geld van hun klanten veilig te bewaren en steeds aan hen beschikbaar te houden. Misschien is dit iets wat we hier in België wel begrepen hebben — hier trekken immers (volgens het geciteerde interview) de grootste aantallen mensen naar de bank om hun geld terug te vragen. 

Tuur Demeester

Dit artikel verscheen eerder op de blog van het Murray Rothbard Instituut. 

Het Murray Rothbard Instituut is een centrum van onderzoek en educatie in de ruime traditie van de Amerikaanse econoom Murray N. Rothbard. De vereniging legt zich toe op onderzoek en educatie rond de Oostenrijkse Economische School, Praxeologie, het Natuurrecht, de filosofie en de historiografie, en met de menswetenschappen in het algemeen voor zover het direct of indirect verband houdt met het leven, het werk of de methodologie van Murray N. Rothbard.

Gerelateerde links:
- Geld & Inflatie FAQ
- De oorzaken van de kredietcrisis
- De overheid veroorzaakte de crisis
- Laat u niks wijs maken
- Is de kredietcrisis voorbij?
- Geld & Inflatie FAQ
- Monetair beleid voor dummies
- Ron Paul over de economische crisis
- Recessies zijn onnodig op een vrije markt
- Grote mythen over de Grote Depressie
- De culturele en spirituele erfenis van inflatie
- Alle literatuur die nodig is om de crisis te begrijpen
- Pierre Lemieux: A crises of global statism
- City Journal: The Trillion-Dollar Bank Shakedown That Bodes Ill for Cities
- Walter Williams: Subprime bailout
- Affirmative-action lending policy
- Inflation: 88% Erosion of purchasing power - and continuing