Grote mythen over de Grote Depressie

Door Thomas Sowell

3 november 2003

Men zegt “de waarheid komt altijd boven”, maar soms kan dat lang duren.

Voor meer dan een halve eeuw was het een volkswijsheid dat Franklin D. Roosevelt ons uit de Grote Depressie van de jaren ’30 haalde. Die visie is nooit dominant geweest onder economen, en zelfs J.M. Keynes--een links icoon--bekritiseerde een aantal van FDR’s beleidsmaatregelen die hij als hinderlijk beschouwde voor het economisch herstel uit de depressie.

Pas nu is er een boek dat geschikt is voor niet-economen dat overtuigend beargumenteert dat de beleidsmaatregelen van de Rooseveltregering eigenlijk de depressie verlengd en erger gemaakt hebben. Dat boek is “FDR’s Folly” van Jim Powell. Het is erg leesbaar, staat vol met feiten, en is erg inzichtelijk--en het wordt aangeraden door twee Nobelprijswinnende economen.

Als het woord “Folly” [dwaasheid] misschien wat weinig ontvankelijk klinkt, lees dan eerst maar eens het boek. Iemand beschreef FDR’s assistent-procureur-generaal Thurman Arnold ooit eens als een figuur die abusievelijk in de politiek terecht gekomen was. Die omschrijving is toepasbaar op velen van de anderen rondom FDR, inclusief zijn beroemde “brain-trust” van pretentieuze en zelfingenomen persoonlijkheden.

Het wordt op een pijnlijke manier duidelijk dat President Roosevelt zelf niet meer verstand van economie had dan zijn Republikeinse voorganger Herbert Hoover. Het verschil was dat Roosevelt een grenzeloos zelfvertrouwen had en feitelijk de misconcepties van Hoover tot hun logische uiterste doorvoerde.

Decennia lang was de grootste mythe dat Hoover niet bereid was de overheid te gebruiken om mensen hulp te bieden tijdens de Grote Depressie, maar dat Roosevelt dit wel was. In werkelijkheid waren beide presidenten een breuk met het verleden door de federale regering in te zetten als redder van de economie in nood. Wetenschappelijke studies van de geschiedenis van deze twee regeringen zijn in recente jaren tot het beeld gekomen dat FDR’s New Deal een voortzetting was van Hoovers beleid maar dan met hoofdletters en uitroeptekens.

Degenen die oordelen aan de hand van goede bedoelingen vinden misschien dat dit een goede zaak was. Maar degenen die oordelen op basis van resultaten wijzen erop dat geen van de eerdere depressies--waarin de federale overheid feitelijk niets deed--qua lengte ook maar enigszins in de buurt kwam van de depressie waarin de federale overheid besloot “iets te doen”.
 

De regering trachtte de agrarische prijzen te verhogen door grote hoeveelheden productie te vernietigen--in een tijd dat honger een serieus probleem was in de VS. Ze stelde minimum lonen vast die ongeschoolde arbeid te duur maakte om rendabel in te zetten--in een tijd van massale werkloosheid.

In FDR’s Folly laat Powell haarfijn zien wat de Rooseveltregering deed en welke resultaten daarop volgden. De regering trachtte de agrarische prijzen te verhogen door grote hoeveelheden productie te vernietigen--in een tijd dat honger een serieus probleem was in de VS. Ze stelde minimum lonen vast die ongeschoolde arbeid te duur maakte om rendabel in te zetten--in een tijd van massale werkloosheid.

Achter beide beleidsmaatregelen lag het geloof dat wat nodig was, meer koopkracht was en dat dit bereikt kon worden door overheidsmaatregelen die de prijzen die boeren en werknemers ontvingen verhoogden. Maar prijzen vertalen zich niet automatisch in een grotere koopkracht, behalve als mensen meer kopen bij de hogere prijzen dan bij de lagere prijzen--iets wat zelden het geval is.

Dan waren er nog de monetaire autoriteiten die de geldhoeveelheid lieten inkrimpen temidden van de grootste depressie in de geschiedenis--juist op het moment dat de economie tekenen van herstel toonde. De monetaire contractie hielp het economisch herstel om zeep en zette een nieuwe neergang in werking.

Bij iedere beleidsmaatregel identificeert “FDR’s Folly” de hoopvolle ambities en de dramatische resultaten. Het zou haast grappig zijn, zoals in een actiefilm waarin de politieauto’s telkens op elkaar inrijden, waar het niet dat miljoenen mensen in financiële ellende zaten terwijl deze wanvoorstelling in Washington opgevoerd werd.

Misschien nog erger dan enige specifieke beleidsmaatregel onder FDR was het algehele klimaat van onzekerheid dat gecreëerd werd door de voortdurende nieuwe experimenten. Miljarden dollars aan investeringen waren nodig om miljoenen banen te scheppen, maar de investeerders waren weinig enthousiast om geld te verliezen als gevolg van het voortdurende veranderen van de spelregels in Washington onder luide anti-bedrijven retoriek.

Sommige van de mensen die FDR het meest bewonderden en hem bijna verafgoodden--arme mensen en zwarten bijvoorbeeld--werden het meest getroffen door de amateuristische bemoeienis met de economie door Roosevelts New Deal regering. Al met al is Powells boek een opleiding op zich in zowel geschiedenis als economie. Het is bovendien een waarschuwing wat er kan gebeuren als leiders gekozen worden voor hun charme, charisma en retoriek.

Thomas Sowell

Gerelateerde links:
- Peter van Maanen: Recessies zijn onnodig
- Murray Rothbard: America's Great Depression. PDF formaat, 310 Kb, 409 pagina's
- Review van America's Great Depression op Mises.org
- Laissezfairebooks: FDR's Folly van Jim Powell