Inflatie is diefstal!

Door Berdt van der Lingen

10 februari 2003

Inflatie is in feite pure diefstal. Klinkt misschien als een botte bewering, maar dat maakt het niet minder waar.

Het hoe en waarom wil ik kort uitleggen, omdat er nogal wat misverstanden over inflatie bestaan. Vooral de meeste genoemde oorzaken en oplossingen zijn vaak onjuist, of genoemde oplossingen beperken zich tot symptoom-bestrijding. In de media, maar zelfs tot in de klaslokalen worden deze misverstanden verspreid. Menig leraar economie lijkt zelf niet te begrijpen wat inflatie is. En menig econoom is zelf vergeten waardoor prijzen en lonen stijgen dan wel dalen. Dit ondanks het feit dat de waarde van geld wordt bepaald door een logisch proces wat voor iedereen te begrijpen is.

Wat is inflatie?

Laten we allereerst beginnen met een heldere definitie van het begrip inflatie. Menigeen zou antwoorden: er is sprake van inflatie als de prijzen in de winkel stijgen. Dit is echter een gevolg van inflatie. Dit is niet inflatie op zich, en al helemaal niet de oorzaak van inflatie. Als we kijken wat de Van Dale over het begrip inflatie te zeggen heeft:

in·´fla·tie (de ~ (v.))
1 waardevermindering van het geld, met name door de zogenaamde loon-en-prijsspiraal

Dan ziet u al dat zelfs bij Van Dale niet alleen een definitie gegeven wordt, namelijk de waardevermindering van het geld, maar zelfs waardoor dit veroorzaakt wordt: met name door de zogenaamde loon-en-prijsspiraal.
Deze genoemde oorzaak is echter niet de juiste, de definitie die ik hier hanteer is: Inflatie is de waardevermindering van het geld. De zogenaamde loon en prijsspiraal die de Van Dale aangeeft is juist een gevolg van deze waardevermindering, geen oorzaak. Als wij gaan kijken in de American Heritage Dictionary zien we dan ook een andere, betere definitie:
 

 "Inflatie is de enige vorm van belasting die opgelegd kan worden zonder wetgeving."
Milton Friedman

in·fla·tion
A persistent increase in the level of consumer prices or a persistent decline in the purchasing power of money, caused by an increase in available currency and credit beyond the proportion of available goods and services.

Inflatie is een dus waardevermindering van het geld, veroorzaakt door een vergrootte hoeveelheid geld in omloop ten opzichte van het aantal goederen en diensten. En dit is een beetje vreemd aangezien het aantal goederen en diensten alleen maar groter wordt. Constant is er een vergroting van productie, en constant komen er meer diensten, worden er meer diensten verleend en worden er meer grondstoffen uit de natuur gewonnen. Dus als er niet meer geld in omloop gebracht zou worden, zou je geld steeds meer waard worden, immers, voor eenzelfde hoeveelheid geld kun je meer goederen en diensten aanschaffen.

Anders gezegd kunt u zich voorstellen dat er op een moment een bepaalde hoeveelheid geld in omloop is. Laten we deze met het indexcijfer 100 aangeven. Daartegenover staat een bepaalde hoeveelheid goederen en diensten. Deze geven we ook het indexcijfer 100. Maar een economie is in constant bewegend en dynamisch proces, het aantal beschikbare goederen en diensten stijgt. Dus stel dat de hoeveelheid beschikbare goederen en diensten zou stijgen naar 105, dan is het logisch dat uw geld meer waard is geworden. Met dezelfde hoeveelheid geld kun je immers meer goederen kopen.

Een gevolg van het minder waard worden van geld is het stijgen van de prijzen, het stijgen van lonen, enzovoort enzovoort. Als je prijsverhogingen gaat bestrijden en oproept tot loonmatigingen, bestrijd je dus niet de oorzaak maar het juist de gevolgen van inflatie. Dit is ook de reden dat dezelfde politiek al jaren het zelfde resultaat heeft, dat wil zeggen: geen resultaat. De constante inflatie wordt veroorzaakt door het in omloop brengen van te veel geld, op die manier telkens de economie opblazend, wat meteen de tweede betekenis in het engels van het woord "inflation" verklaart.
 

De gouden standaard

Dat het probleem van de inflatie nog geen eeuw oud is, is ook logisch als je je bedenkt dat pas begin deze eeuw de gouden standaard werd losgelaten(1). Natuurlijk is het niet vreemd om geld te dekken door iets van waarde als goud. Geld heeft op zich namelijk geen waarde, niet meer waarde dan een ander stukje papier. Voor deze loskoppeling van de hoeveelheid geld met een hoeveelheid goud werden overal in Europa ook alle munten geaccepteerd, immers, er was geen inflatie, iedereen was overtuigd en verzekerd van de vaste waarde van het geld. De geld hoeveelheid kon wel toenemen, maar eerst moest de goudhoeveelheid bijgevuld worden.

Dit voorkwam dat de hoeveelheid geld te veel toenam, ofterwijl, de waarde van het geld, als ruilmiddel afnam. Nu de koppeling van de hoeveelheid geld is losgemaakt van de goudvoorraad, is het beheer van de hoeveelheid geld een bijna virtuele aangelegenheid geworden. De overheid en de centrale bank kunnen zonder veel moeite meer geld in omloop brengen. Hiervoor hoeft niet eens geld gedrukt te worden omdat veel geld alleen digitaal is in de vorm van banktegoeden.

"The Century of Inflation"

Niet voor niets wordt de 20ste eeuw ook wel de "The Century of Inflation" genoemd. Niet eerder in de geschiedenis was er zoveel inflatie. Sinds de gouden standaard losgelaten is hebben wij bijna alleen maar inflatie gekend, in verschillende mate maar bijna constant. Vergelijk dit eens met de tijd waarin wij de gouden standaard kenden. Bijvoorbeeld de 19e eeuw is een periode geweest waarin we juist deflatie kenden. Door de toegenomen hoeveelheid beschikbare goederen en diensten was je geld in 1914 meer waard dan in 1826. Met andere woorden waren de prijzen in 1914 dus lager dan in 1826. Wel kenden we soms een korte periode van inflatie, vrijwel altijd binnen een marge van 1%. Bijvoordeeld toen in 1848 gigantische hoeveelheden goud gevonden werd in California.

Hyperinflatie

Ook weet iedereen hoe het komt dat er in sommige landen hyperinflatie is, namelijk doordat regeringen in moeilijkheden gewoon geld bijdrukken om uit de problemen te komen. Iedereen lijkt dus te beseffen dat a. de regering dit doet, en b. dit schadelijk is. Maar in ons binnenlandse beleid blijven we doen alsof inflatie veroorzaakt wordt door prijzen en lonen die stijgen. En in de strijd tegen inflatie worden loonstijgingen tegengegaan en via regelgeving wordt het stijgen van prijzen tegengegaan. Dit is dus puur symptoombestrijding, en kan nooit het gewenste effect opleveren. De waarde van geld is zoals alles onderhevig aan de wetten van vraag en aanbod. Hoe meer aanbod er is van dit ruilmiddel bij een gelijkblijvende vraag, hoe minder waarde het heeft. Laat de drukpersen dus overuren maken en geld zal binnen no-time niet veel meer waard zijn dan een oude krant.

Diefstal

De enige die de waarde van het geld in de hand heeft, is dus de centrale bank, de overheid. Een goede reden om meneer Duisenberg en alle ministers van financiën te wantrouwen, zij zijn of jokkebrokken, of ze weten niet beter. In deze heeft de overheid helaas, zoals vaak, een ander belang dan haar burgers. De overheid is er bij gediend meer geld in omloop te brengen om haar schulden kleiner te maken, en meer uit te kunnen geven. En uitgeven doet iedere politicus graag, hij wil namelijk herkozen worden. Dat de burger hiervan de dupe is, spreekt voor zich. Zijn of haar geld wordt minder waard, maar dit is gemakkelijk te rechtvaardigen. Immers, de overheid dient het algemeen belang! Helaas is inflatie het meest pijnlijk voor de armen, mensen die moeten rondkomen van een uitkering en het toch al niet zo breed hebben.

Samenvattend

Wat is inflatie?
Inflatie is de waardevermindering van het geld.

Wat is de oorzaak van inflatie?
De oorzaak van inflatie is de toename van de hoeveelheid geld, fysiek of virtueel, in omloop gebracht door de centrale bank, ten opzichte van het aantal beschikbare goederen en diensten.

Wat zijn de gevolgen van inflatie?
Stijging van prijzen en lonen: minder waar voor je geld.

Wat kun je doen tegen inflatie?
De centrale bank kan stoppen met het in omloop brengen van geld, of zelfs geld uit de omloop halen.

Zoals vaak is het probleem van de inflatie veel simpeler dan het soms lijkt, werkelijke oorzaken worden vaak in nevelen gehuld. Maar deze redenatie en de uiteenzetting die ik hier doe is natuurlijk niet nieuw. De bronnen die ik onder andere geraadpleegd heb zijn de volgende:
- Economics in one lesson, geschreven door Henry Hazlitt
- The Government against Economy, geschreven door George Reisman
- Ludwig Von Mises Institute

(1) Feitelijk was voor de 1ste Wereld Oorlog niet al het geld door goud gedekt maar de overheid beloofde de nationale munt op aanvraag om te ruilen voor een vastgelegde hoeveelheid goud. Van deze goudpariteit is men afgestapt met de belofte deze na de 1ste Wereld Oorlog weer in te voeren. Deze belofte is helaas nooit ingelost. Zonder deze belofte waren de oppositiepartijen destijds nooit akkoord gegaan. Omdat de meeste burgers dit ook niet zouden accepteren ging de regering van de Verenigde Staten zelfs zover het bezit van en de handel in goud te verbieden! Dit duurde maar liefst 42 jaar, tot 1 januari 1975 om precies te zijn. Hierdoor was er geen legale manier om te ontkomen aan de diefstal die inflatie heet.