Issues - Koningshuis

Door Redactie

7 augustus 2003

Vele burgers staan sceptisch tegenover het koningshuis. En dat is ook wel voor te stellen.

Het staatshoofd wordt niet democratisch gekozen en heeft de positie te danken aan erfelijke opvolging. Dit stimuleert geen kundigheid of verantwoordelijkheid. Tegenwoordig heeft de koningin van Nederland nog maar weinig politieke macht. Ze heeft wel een minieme invloed op het vormen van een regering, maar verder gaat het voornamelijk om een ceremoniële functie: lintjes knippen, het optreden als een soort ambassadeur naar het buitenland toe, en voor sommigen is zij een symbool van nationale trots en identiteit.

Eigenaar en huurder

Hans-Hermann Hoppe

Vroeger hadden koningen veel meer macht. Het is interessant dat Hans-Hermann Hoppe stelt dat een absolute monarch vroeger in het algemeen zelfs voor meer vrijheid zorgde dan de tegenwoordige democratie. (Dat wil niet zeggen dat Hoppe voor een absolute monarch is.) Zijn hoofdargument is dat de koning van vroeger een soort eigenaar was van het hele land. Hoewel hem dat aan de ene kant een onbeperkte macht gaf over anderen, zorgde dat ook dat hij een prikkel had om te zorgen dat het economisch goed ging met het land. Net als een boer goed voor zijn land moet zorgen, om er ook in de toekomst profijt van te hebben, zo ook moet een koning goed voor zijn land zorgen om in de toekomst profijt te hebben voor hemzelf en zijn nageslacht. Als het slecht gaat met het land wordt de koning ook minder rijk, heeft hij minder aanzien, en loopt hij een grotere kans door het volk te worden afgezet, of door buitenlandse legers veroverd te worden. Daar staat tegenover dat moderne politici binnen de democratie weinig lange termijnprikkels ervaren om goed voor hun land te zorgen. Het is in het voordeel van politici om zo snel mogelijk de welvaart van het land te verkwanselen en de kiezers zoveel mogelijk met allerlei beloftes te paaien. Dat die beloftes geld kosten en de welvaart en de economie van het land verpesten is een zorg voor latere politici. Maar liefst 10% van het overheidsbudget (meer dan het onderwijsbudget) gaat naar rentebetalingen op schulden gemaakt door eerdere politici. Na ons de zondvloed.

Hoewel Meervrijheid niet voor de vervanging van de democratie door een absolute monarchie is, is het wel interessant om op de theorieën van Hoppe te wijzen. Ze zijn een nuttige aanleiding om te bedenken dat de democratie zeker niet heilig is en niet altijd tot meer vrijheid leidt. Zoals Hoppe het uitdrukt is de democratie een God die gefaald heeft. De verzorgingsstaat is immers uit haar klauwen gegroeid en de democratie is daarmee verworden tot een immoreel politiek spel waarin iedereen zoveel mogelijk privileges ten koste van anderen probeert te krijgen. Waarschijnlijk accepteren we nu een veel hoger belastingniveau dan we ooit van een absolute monarch zouden accepteren. Door de democratie hebben we immers niet het idee dat we onderdukt worden, maar denken we eerder dat het allemaal voor ons eigen welzijn is. Dat is verradelijk. De democratie heeft steeds minder te maken met het streven naar vrijheid van het individu.

Adoratie

"Wat betreft immigratie zal de koning zowel de massa als minder productieve personen buiten willen houden. Als deze laatsten al worden toegelaten, dan is het slechts tijdelijk als seizoensarbeiders, zonder burgerrechten (Duitsland liet na 1880 grote hoeveelheden Polen toe als seizoensarbeiders) en zonder de mogelijkheid om onroerend goed te verwerven. Permanente immigratie staat de koning slechts toe aan mensen met boven gemiddelde of superieure capaciteiten. Dit vermeerdert de kapitaalwaarde van het koninkrijk. Bijvoorbeeld, toen in 1685 het Edict van Nantes werd herroepen werden tienduizenden Hugenoten tot Pruisen toegelaten. Peter de Grootte, Frederick de Grootte en Maria Theresa bevorderden sterk de immigratie van Duitsers naar Pruisen, Rusland, en de oostelijke provincies van Oostenrijk-Hongarije. Hoewel het migratiebeleid van de Koning niet alle gevallen van gedwongen integratie of gedwongen uitsluiting zal kunnen vermijden, komt een dergelijk beleid toch het dichtst in de buurt bij wat privé-eigenaren zouden doen, wanneer zij zouden kunnen beslissen wie toe te laten en wie niet. De Koning zou uiterst selectief te werk gaan en erg bezorgd zijn over de waarde van zijn menselijk kapitaal." Hans-Hermann Hoppe

Overigens is het opvallend hoe de adoratie voor het koningshuis van vroeger is vervangen voor de adoratie van de democratie van tegenwoordig. Hier zijn parallellen te ontdekken. Zowel de monarch als de overheid doen er alles aan om hun bestaan te rechtvaardigen en via het onderwijs en de media wordt een positief beeld geschapen. Zoals veel Nederlanders zich vrijwel niet meer voor kunnen stellen hoe men vrijwel kritiekloos stond tegenover het machtige koningshuis in vroeger dagen kan Meervrijheid zich niet voorstellen hoe hedendaagse burgers kritiekloos staan tegenover de representatieve democratie (waarvan je je terecht kunt afvragen hoe representatief die is).

Hoewel Meervrijheid dus niet denkt dat democratie heilig is, en we ernaar streven de macht van de overheid zo klein mogelijk te maken, denken we toch dat de macht van de overheid die er is het beste onder democratische controle kan zijn. Het past immers beter bij het idee van gelijke rechten dat we er allemaal een stukje van kunnen krijgen, dan dat een persoon op basis van afkomst een speciaal stukje van die macht heeft. Daarom is Meervrijheid principieel tegen het koningshuis en voor het instellen van een republiek. Ook al is de macht voornamelijk symbolisch, en zal het in de praktijk weinig uitmaken of er een koningin is of niet, het is principieel verkeerd dat iemand op basis van afkomst recht zou hebben op een staatsrechtelijke functie. In een democratie hoort dat nou eenmaal niet. De koningin moet een gewone burger worden.

Representatieve functie
Vaak wordt als argument voor het in stand houden van de monarchie gesteld dat de koningin een heel nuttige functie heeft als staatshoofd naar het buitenland toe. Omdat ze niet steeds herkozen wordt, is er continuiteit en bovendien heeft de minister-president het dan minder druk zodat hij zich meer kan concentreren op politieke zaken. Maar dat is hoogstens een argument voor een apart gekozen staatshoofd, niet voor een koning of koningin op basis van afkomst. Als deze functie nuttig is, dan moet men pleiten voor een democratisch gekozen staatshoofd. Eventueel zou dat staatshoofd zich zelfs koning mogen noemen. Maar hij zou zich onderscheiden van een klassieke koning doordat hij gekozen wordt voor de functie op basis van zijn merites en niet op basis van zijn afkomst. Het is twijfelachtig of een levenslange positie als staatshoofd noodzakelijk is voor de continuiteit. Een herkiezing om de vier jaar zou ook prima kunnen. Maar als levenslange benoeming een goed idee is, dan zouden we daar ook voor kunnen kiezen. Iemand wordt democratisch gekozen, en de benoeming geldt vervolgens voor het leven. Dit wil allemaal niet zeggen dat Meervrijheid voor een soort gekozen koning is, noch dat we daar tegen zijn. We willen alleen maar duidelijk maken dat het eventuele nut van een apart staatshoofd niet een argument is om een op afkomst gebaseerde koning te handhaven, immers zo'n staatshoofd is zonodig ook binnen de democratie mogelijk.

Als er mensen zijn die koningin Beatrix (en straks Willem-Alexander) vrijwillig als koningin willen blijven herkennen, dan is dat prima. Als mensen de koningin koningin blijven noemen en leden van het koninklijk huis inhuren om lintjes door te knippen bij de opening van particuliere bedrijven en tentoonstellingen, is dat prima. Zolang het geen officiële staatsfuncties zijn en de belastingbetaler er geen geld meer aan hoeft te betalen. Je zou dus kunnen zeggen dat Meervrijheid voor privatisering van het koningshuis is. Iedereen die dat wil mag zich koning of koningin noemen, en het staat anderen vrij om als koning of koningin te herkennen wie ze willen. Maar officieel moet het koningshuis worden afgeschaft en moeten koningen en koninginnen dezelfde rechten hebben als alle andere burgers.

Gerelateerde links:
- Voor-en nadelen van een koningshuis
- Bart Croughs: Leve de koningin!
- Bart Croughs: De rode prins
- Hans Bennink: Koninklijk cabaret
- Over vrije immigratie en gedwongen associatie
- Officiële website van het Koninklijk Huis
- Het Republikeins Genootschap
- Het Nieuw Republikeins Genootschap
- Hoppe over democratie en monarchie