11 augustus 2018
‘Als honderdduizend Nederlanders naar Irak zouden vertrekken, zou dit binnen tien jaar het mooiste land van het Midden-Oosten zijn’, zo citeert Cees van Lotringen in zijn artikel ‘Zoektocht naar het DNA van Nederland’ instemmend een dankbare Irakese vluchteling (FD, 2 juni).
Nederland is ‘uniek’, zo weet Van Lotringen, want ‘Nederland hoort al 400 jaar bij de top van de wereld’. Bovendien is tussen 1948 en 2008 (vlak na de oorlog en vlak voor de kredietcrisis, maar à la) ‘het inkomen per hoofd van de bevolking verviervoudigd’.
Wat maakt Nederlanders zo uniek? ‘De ongunstige natuurlijke omstandigheden van dit zompige land maakten dat wij ons geen fatalisme konden veroorloven. Wij moesten de zeeën op, de wereld in …’, schrijft Van Lotringen. We gingen handel drijven, daarna kwam de verstedelijking, en ‘de opstand tegen de Spanjaarden van 1568’ niet te vergeten.
Gelooft de auteur werkelijk dat het Nederlandse succes hieraan te danken is? Is het Van Lotringen ontgaan dat er meer succesvolle samenlevingen zijn dan de Nederlandse? Amerikanen, Britten, Fransen, Duitsers, Zweden, Denen, Japanners, Australiërs en Nieuw-Zeelanders horen toch ook allemaal tot ‘de top van de wereld’ en zijn heus net zo welvarend als wij. Maar geen zompige landjes! Geen opstand tegen de Spanjaarden!
Gelukkig is er hoop voor de minder bijzondere mensen in de wereld. Want de unieke Nederlandse karaktereigenschappen (volgens Van Lotringen ‘eerlijk met belastingen, met tijd, met afspraken, met liefde en relaties’, een ‘krachtig en zelfbewust burgerschap’, ‘opgeruimd’, ‘tolerant’, ‘vrijheidslievend’) mogen belangrijk zijn geweest in het verleden, in het ‘nieuwe tijdperk’ dat aanbreekt, hebben wij nieuwe eigenschappen nodig.
Deze nieuwe eigenschappen zijn ‘verbinding en samenhang’, en bovenal ‘broederschap’, aldus Van Lotringen. Daarbij moet het ‘individu’ ondergeschikt worden aan ‘de collectiviteit’, zoals in China, wat volgens Van Lotringen ‘waarschijnlijk de dominante macht’ van de nieuwe eeuw wordt.
Je vraagt je af wat hij vindt van Chinese dissidenten die de vrijheid van het individu belangrijker vinden dan de ‘collectiviteit’ en daarvoor een hoge prijs betalen, maar dat terzijde.
Het is ongetwijfeld nuttig om je af te vragen wat samenlevingen succesvol maakt. Maar dan is het zaak om verder te kijken dan mystiek DNA dat voort zou komen uit zompig land.‘In een markteconomie worden ijver, fatsoen en eerlijkheid beloond’
Karel Beckman is freelance journalist en auteur van een van de weinige oorspronkelijk Nederlandstalige libertarische boeken: De Staat Voorbij (Aspekt, 2017).
Hij is tevens mede-auteur, met Frank Karsten, van De Democratie Voorbij (2011).
Zijn nieuwste, nog niet uitgegeven boek is het Engelstalige Freedom of Government – The New Human Right, te vinden op zijn website thefriendlysociety.nl.
Volg hem op Twitter (@FreedomofGovt)