Voorwoord "Kapitalisme? Ja, graag!"

Door Frank Karsten

29 maart 2018

Deze maand verscheen het prachtige boek "Kapitalisme, Ja graag!" van Gale Boetticher. Ik mocht het voorwoord schrijven. Te koop via Bol.com

Is het kapitalisme de overwinnaar van de ideologische strijd in de twintigste eeuw? Na de val van de Berlijnse Muur en het uiteenvallen van de communistische Sovjet-Unie zou je dat wel denken.

Maar het is bepaald geen volledige overwinning. De vrije markt staat al meer dan honderd jaar onder druk en de rol van de staat in de economie is steeds groter geworden. De Nederlandse overheidsuitgaven zijn van 12% van het BNP gestegen tot rond de 50%. In diezelfde periode verveelvoudigde de regeldruk. In de Verenigde Staten nam het aantal federale reguleringen sinds 1950 zelfs met 1800 procent toe, zo blijkt uit cijfers van de Amerikaanse Kamer van Koophandel. Dus hoezo ‘deregulering’? In feite schoof het Westen steeds meer op richting de voormalige Sovjet-Unie en werd de ‘vrije’ markt steeds onvrijer.

Vele stemmen in het maatschappelijke debat vragen om meer overheidsingrijpen en dus minder vrije interacties en transacties tussen mensen. Deze tegenstanders van de markt denken blijkbaar de wereld te kunnen verbeteren door dwang, plicht, gebod en verbod.

De enorme regeldruk, waar met name ondernemers last van hebben, vermindert de economische activiteit en daarmee de welvaart. Maar zou het niet geweldig zijn als we allemaal vier keer zo welvarend worden in Nederland? Volgens onderzoek van de economen John Dawson en John Seater zou de huidige Amerikaanse welvaart wel viermaal zo hoog zijn geweest als de groei van de regeldruk in 1949 was gestopt. Voor Nederland zou ongetwijfeld hetzelfde gelden. We zouden dan zeker de helft minder kunnen gaan werken en de extra tijd besteden aan bijvoorbeeld onze hobby's, ontspanning, of hulp aan onze naasten.

Kapitalisme heeft nog steeds een slechte naam, en meestal is dat vanwege economische onwetendheid. Want wat is er eigenlijk mis met een vrije transactie tussen twee partijen? Als deze vrij is zullen beide partijen er voordeel aan hebben. Via de vrije markt dienen wij anderen door ons eigenbelang te dienen. Zoals de bekende moraalfilosoof Adam Smith zei: “Het is niet vanwege de goedheid van de slager, de brouwer of de bakker dat wij ons eten verwachten, maar vanwege hun eigenbelang.” De vrije markt maakt de samenleving beter, want zelfs als mensen een hekel aan elkaar hebben kunnen ze elkaar nog wel ten dienste staan door handel met elkaar te drijven.

Helaas wordt het publieke debat gedomineerd door de tegenstanders van meer vrije markt. Aan de universiteiten en op de televisie horen we continu over de vermeende slechte kanten van het kapitalisme en nooit over de voordelen. Dit boek is daarom een welkome aanvulling in de continue ideeënstrijd. Gale heeft het talent om soms lastige materie in begrijpelijke bewoordingen uit te leggen. Het is mijn verwachting en hoop dat hij met Kapitalisme? Ja graag! meer Nederlanders liefhebber zal maken van de vrije markt, want daar zijn er nog veel te weinig van.

Frank Karsten

Auteur van de De Democratie Voorbij (nu in 20 talen) en het binnenkort te verschijnen boek De Discriminatiemythe.