Mythe: Ontslagbescherming zorgt voor meer banen - Deel 1

Door Molinari

31 maart 2010

Ontslagbescherming klinkt sympathiek, maar is het niet.

Het klinkt toch logisch dat als je geen mensen kan ontslaan dat er dan minder mensen zonder werk zitten. Toch is ontslagbescherming juist een reden voor meer werkloosheid. En verder leidt het ook tot grotere onrechtvaardigheid.

Hoewel het logisch klinkt dat als je geen mensen kunt ontslaan en minder mensen zonder werk zullen zitten, leidt ontslagbescherming juist tot werkloosheid.

Als er geen ontslagbescherming zou zijn dan zouden bedrijven bij geringe tegenwind al mensen kunnen ontslaan. Dit klinkt als onwenselijk, maar hierdoor herstelt de winst van de ondernemer. Nu zeg ik dus dat het gunstig is om mensen te ontslaan zodat de ondernemer meer winst maakt. Dat klinkt als de asociale kapitalist met dollartekens in zijn ogen. Maar een sterk bedrijfsleven creëert werkgelegenheid. Een bedrijf dat geen mensen kan ontslaan, maakt een veel langere periode verlies omdat het de kosten niet snel kan verlagen. Dit bedrijf zal daardoor minder werkgelegenheid creëren. Het lijkt er even op dat er meer werk is doordat het bedrijf geen mensen kan ontslaan. Maar kijkt men even iets verder dan wordt er juist werkgelegenheid vernietigd.

Verder zullen ook in een vrije situatie niet zomaar werknemers worden ontslagen. De werkgever heeft er baat bij om enige loyaliteit te tonen naar de werknemers om de motivatie hoog te houden. Verder zijn er personeelsleden die specifieke kennis hebben die een bedrijf niet wil verliezen. Dat beperkt dus het aantal ontslagen.

Door ontslagbescherming komt de onzekerheid deels bij groepen te liggen in plaats van bij individuen. Zoals gezegd tast de ontslagbescherming de winstgevendheid van bedrijven aan. Dit zal het aantal faillissementen doen stijgen. Dan komen ineens hele groepen zonder werk te zitten, waar eerder slechts individuen werden ontslagen. De gevolgen worden verplaatst en komen bij andere personen terecht. Maat het leidt niet tot meer bescherming en ook niet tot minder ontslagen.

Ontslagbescherming verplaatst de werkloosheid van individuen naar groepen.

Een ander effect is dat personen met een tijdelijk contract eerder ontslagen worden. Ook als deze persoon eigenlijk geschikter was geweest dan iemand met een vast contract wordt deze toch ontslagen. Dat er nu iemand anders ontslagen wordt is onrechtvaardig. Degene met de meeste kwaliteiten en de hoogste inzet komt nu op straat te staan. Voor het bedrijf is het ook een verlies. Deze moet nu een productievere medewerker laten gaan.

Als mensen eenmaal doorhebben dat ze niet zomaar ontslagen kunnen worden gaat een deel minder produceren. Iedereen kent wel voorbeelden van mensen die bij een reorganisatie niet ontslagen konden worden en daarom een makkelijk baantje kregen. De beperkte productiviteit van deze collega moet worden opgebracht door de andere collega's. De last wordt afgewenteld op anderen die wel hard werken.

Ontslagbescherming zorgt ervoor dat inzet, motivatie en creativiteit minder beloond worden en dus minder zullen voorkomen.

Als iemand na een aantal jaren niet meer zoveel zin heeft in zijn werk dan kun je dat vaak merken in de productiviteit. Deze mensen zouden dan ook best wat minder kunnen verdienen. Sommigen klinkt dit hard in de oren. Maar als je dit niet doet betekent het dat degene die wel hard werkt minder gaat verdienen. Het geld wordt hierdoor op een manier verdeeld die onrechtvaardig is en inefficiëntie bevordert.

De prijsprikkel zorgt hier dan voor een scheve motivatie. Als je eenmaal binnen bent dat kun je ook als je weinig doet net zoveel blijven verdienen. Voor degenen die wel hard werken is er te weinig geld voor extra beloning omdat er te veel dure krachten worden meegezeuld door het bedrijf waar zij werken. Inzet, motivatie en creativiteit worden daardoor minder beloond. En deze eigenschappen zul je daardoor minder gaan zien als er ontslagbescherming is. Deze bescherming is landelijk en daardoor werkt dit effect door op de gehele arbeidsmarkt. Nederland haalt daardoor lang niet alle potentie uit de arbeidskrachten die erin zit. En voor de enthousiaste krachten kan het frustrerend zijn en sommigen geven het zelfs op. Dit werkt door in de slagkracht en het concurrentievermogen van de hele economie. Dit leidt tot een lagere werkgelegenheid en lagere welvaart.

Marcel Meijer

P.S.
In het tweede deel wordt de kant van de werkgever belicht. Hoe wordt de ondernemer benadeeld door ontslagbescherming en hoe probeert de ondernemer de regels te ontwijken.

Gerelateerde link:
- Hilarische, maar treurige grafiek over ontslagbescherming van leraren in New York