Anarchisme, chaos en het internet

Door Paul van Leeuwen

12 maart 2010

Het internet is een vorm van anarchie. En het werkt!

"Zonder de overheid wordt alles een chaos!" is een veel gehoorde uitspraak van niet-libertariers. De overheid is de organisatie die de vinger aan de pols van de samenleving moet houden. Die moet kunnen ingrijpen als er ergens onaanvaardbare toestanden zijn, een vangnet moet bieden aan mensen die buiten de boot vallen en minimumstandaards van onderwijs, inkomen en huisvesting voorzien voor iedereen.

Internet heeft alles in zich om, volgens de overheidsminners, een chaotische janboel te worden.

Hoewel velen erkennen dat het ingrijpen van de overheid niet altijd leuk is, betwisten ze niet de noodzakelijkheid van dit kwaad. Er bestaat echter een verschijnsel dat zich praktisch volledig buiten de greep van de overheid heeft ontwikkeld en tot de dag van vandaag bestaat. U leest er zelfs op dit moment mijn artikel. Ik doel natuurlijk op het internet.

Hoewel de kiem van het internet ligt bij het Amerikaanse ministerie van defensie is het internet heden ten dage vooral bekend door het uitgebreide civiele en zakelijke gebruik. Inmiddels heeft meer dan een kwart van de wereldbevolking toegang tot dit wereldwijde netwerk, een netwerk dat in Nederland pas halverwege de jaren negentig algemeen toegankelijk werd. Dat is nog maar een jaar of vijftien geleden.

Ten eerste strekt het internet zich over alle landen van de wereld

Internet heeft alles in zich om, volgens de overheidsminners, een chaotische janboel te worden. Ten eerste strekt het internet zich over alle landen van de wereld - uitgezonderd wellicht enkele dwergeilandjes - uit. Het reguleren van zo'n netwerk, hetgeen volgens de overheidsminners toch noodzakelijk zou moeten zijn om chaos te voorkomen, wordt op zo'n manier onmogelijk.  Er zijn wereldwijd 195 landen waardoor het een hels karwei zou worden om conferenties te houden met afgevaardigden uit al deze landen om 'de koers van het internet te bepalen', 'onwelvallige publicaties tegen te houden', 'te garanderen dat de sociaal zwakkeren niet buiten de boot vallen', 'de kloof tussen haves en have-nots te dichten', 'ongewenste elementen te weren van het internet' 'de milieuvervuiling veroorzaakt door grote serverparken te onderzoeken en te verminderen' enzovoort. Mochten landen 'iets' met het internet willen doen, dan kan dat slechts op nationaal niveau, iets waar internet zich bij juist uitstek niet voor leent.

Ten tweede is de koppeling tussen iets op het internet en een geografische locatie volstrekt niet aanwezig.

Ten tweede is de koppeling tussen iets op het internet en een geografische locatie volstrekt niet aanwezig. Iemand die zich afvraagt waar hij MeerVrijheid kan vinden zal met een antwoord als 'wordt gehost op een server in Amsterdam' weinig kunnen. De URL 'http://www.meervrijheid.nl' is dan zinvoller en het zal de bezoeker - u in dit geval - weinig uitmaken of de site gehost wordt in Amsterdam, Timboektoe of de bodem van het IJsselmeer. Hoewel de site op Nederland is georienteerd heeft de Nederlandse regering weinig te vertellen als in dit land de servers niet staan. Een site als www.stormfront.org, een verzamelplaats van doorgewinterde neo-nazi's, is mede om die reden in Florida gevestigd. In Amerika is de vrijheid van meningsuiting sterker beschermd dan in Nederland. De Nederlandse overheid kan echter wel degelijk figuren aanpakken die in Nederland strafbare uitlatingen doen op stormfront. Dag vrijheid van meningsuiting? Nee, we komen op het volgende punt dat chaos op internet in de hand zou moeten werken:

Ten derde kan de gebruiker anoniem blijven.

Ten derde: De anonimiteit van de gebruiker. Toegegeven, helemaal anoniem is een internetgebruiker niet. Hij heeft altijd een uniek IP-adres waardoor zijn verkeer achterhaald zou kunnen worden. Internetproviders in Nederland zijn zelfs verplicht om, uiteraard in de strijd tegen terrorisme, deze gegevens een tijd op te slaan. Wie echter kost wat kost anoniem wil blijven op internet zal daarmee weinig moeite hebben. Een emailadres is met hotmail, gmail of een andere aanbieder zo aangemaakt. Met speciale programmatuur kan het IP-adres bij het surfen op het internet worden afgeschermd. Bovendien zijn er altijd nog internetcafés of kan iemand op een publieke wireless hotspot inloggen met een laptop of tegenwoordig zelfs een mobiele telefoon. Dat betekent dat iedereen ongeveer kan doen waar hij zin in heeft en anoniem kan blijven. Dit leidt soms tot hinderlijke postings op messageboards en bedreigingen, maar dat is maar een heel klein gedeelte van de internetervaring. Moderators kunnen dit ondervangen en als ze niet willen dat mensen en masse hun site uit de bookmarks halen kunnen ze dit ook maar beter goed doen. De anonimiteit heeft eerder voor- dan nadelen.



Hoewel de nazi's op stormfront weinig sympathie zullen opwekken hebben ze wel het volste recht hun mening te uiten. Belangwekkender is dit echter voor dissidenten in landen met een nog repressievere overheid dan hier, zoals China, Saudi-Arabie en Pakistan bijvoorbeeld. Heeft de anonimiteit van gebruikers tot chaos geleid? Die vraag laat ik aan de lezer.

Ten vierde: De vrije uitgifte van domeinnamen zou snel tot chaos moeten leiden.

Ten vierde: De vrije uitgifte van domeinnamen zou snel tot chaos moeten leiden. Iedereen kan zonder aansziens des persoons een domeinnaam registreren en erop zetten wat hij wil. Toegegeven, de overheid heeft een handje geholpen bij registraties van bekende merknamen, die toebehoorden aan grote bedrijven maar door individuen geregistreerd zijn. Hier is feitelijk sprake van bescherming van eigendomsrecht: een naam als Mercedes.com behoort eerder toe aan de autofabrikant die veel in die naam heeft geïnvesteerd. In de praktijk loopt het eindelijk doorgaans wel los en zijn grote bedrijven zeer wel in staat een bijzonder dreigende juridische kernbom te droppen op een persoon die hun domein stiekem registreert. Zoveel als er woorden, zinnen en zelfs onzinnen zijn, zoveel domeinnamen zijn te registreren en zoveel als er extensies (com, org, net, nl, co.uk...) zijn, zo vaak kan een domeinnaam wel ergens worden gebruikt. Chaos? Welnee! Informatie is op internet vaak juist veel sneller te vinden dan in traditionele informatiebanken als bibliotheken, krantenarchieven of gewoon bij mensen die 'er meer over weten'. Dit geldt misschien niet voor alle mogelijke informatie als wetenschappelijke publicaties en juridische vonnisen, maar de huidige generatie weet niet beter dan dat als ze iets over iets willen weten, google of wikipedia stap 1 is. Hoewel internet bestaat uit talloze clusters met talloze links ertussen hebben verlichte geesten hier al snel een geordende zoeklaag op gelegd.

Ten vijfde: iedereen kan op elk moment alles op internet zetten wat hij wil.

Ten vijfde: elke persoon in de wereld, varierend van een technisch begaafde kleuter via de putjesschepper tot een professor in de informatiekunde kan op elk moment alles op internet zetten wat hij wil. Hij kan een domein registreren, posten op forums en in gastenboeken, mails sturen naar alles dat maar een mailadres heeft of - zoals ik heb gedaan - een artikel aanreiken op een website en dit ter goedkeuring aan de redactie voorleggen. Een overheidsminner kan trachten aan te geven dat het internet, zonder sturing, een grote vuilnisbelt van informatie wordt waar niemand meer iets mee kan uitgezonderd de doorgewinter whizzkid. De krachten die ordening in deze chaos aanbrengen zijn echter vele malen groter dan de krachten die chaos veroorzaken. Er zijn talloze websites die zorgvuldig verwijzen naar goede artikelen, zelf proberen zinvol materiaal te publiceren en daarbovenop zijn er nog krachtige zoekmachines zoals Google en Yahoo die juist succesvol zijn doordat ze ordenen. Daar kan geen wanorde tegenop.

Ten zesde: iedereen kan in principe het internet op.

Ten zesde: iedereen kan in principe het internet op. Heeft hij geen computer, dan kan hij naar een internetcafé, bibliotheek of waar dan ook waar een aansluiting is. De overheid kan niemand van het internet verbannen. Zouden kwaadwillende sujetten het internet dan gaan misbruiken? Ongetwijfeld zijn er talloze sites met informatie om bommen te maken, waar de holocaust ontkend wordt, jihad verheerlijkt wordt, negers en joden zwart worden gemaakt en ook kinderporno waart rond op het net. Dit gaat van onsympathieke sites met slechte smaak tot regelrechte misdaad zoals kinderporno. Een schaduwzijde van het internet, maar het overovergrote deel van het gebruik van het internet is buitengewoon vreedzaam.

Als iemand het internet had beschreven zoals het nu is in de tijd dat het nog helemaal niet bestond had eenieder hem voor een science-fictionschrijver aangezien. Zelfs in Star Trek was er geen computer waarmee zoveel informatie toegankelijk gemaakt werd. En de heren ruimtevaarders hadden al helemaal niet zo'n apparaat in hun broekzak (broekzakken hadden ze evenmin overigens, maar dat terzijde), hetgeen tegenwoordig gemeengoed wordt met de smartphones.

Als de overheid dezelfde mores zou hanteren bij het bestrijden van onwelvallige zaken op internet als bij de strijd tegen terrorisme, dan zou het hele internet niet meer kunnen zijn wat het nu is en zouden veel mensen niet meer de moeite nemen het te gebruiken en nog minder om er iets op te publiceren. Elke persoon zou al van te voren verdacht zijn, ook al heeft hij geen mens iets misdaan. Er zouden talloze controles worden ingevoerd om informatie te valideren op ongewenste inhoud en de aanbieder van die informatie kan in de problemen komen. Bovendien is het een kwestie van tijd voordat de overheid, als het de beschikking zou hebben over dergelijke controlemechanismen, deze zou aanwenden voor heel andere doeleinden. Dan wordt het internet ongetwijfeld ook ingezet voor het bevorderen van integratie, de kloof tussen arm en rijk te dichten, iedereen gelijke kansen te geven, het milieu schoner te maken en terrorisme te bestrijden. Het is dat Google en Yahoo al bestaan, anders zou de overheid in staat zijn 'in het maatschappelijk belang van iedereen' een zoekmachine te laten bouwen door ambtenaren. Deze zou dan gelijk gebruikt kunnen worden voor het filteren van webshops die nazimemorabilia verhandelen of antropologisch onverantwoorde meningen over bepaalde rassen publiceren. 'Het internet' zou een verkiezingsthema gaan worden en ik betwijfel ten zeerste of we daar daadwerkelijk een beter internet van zouden krijgen.

Maar we hebben geen overheid nodig om orde op het internet te scheppen.

Het is gelukkig een dusdanige onmogelijkheid zelfs voor overheden om controle over het internet te verkrijgen, of zelfs maar te pretenderen dat het mogelijk is. Een politicus die dat beweert zou zich zelfs binnen de context van zijn beroep nog belachelijk maken. Het is dan ook niet opmerkelijk dat er nog maar weinig doemscenario's zijn geschetst die internet als basis hebben. Met het milieu gebeurt dat keer op keer, en de ene maatregel en belastingverhoging volgt op de andere. Alleen China is op dit moment machtig en totalitair genoeg om te trachten internet onder hun controle te krijgen en dat alleen voor hun eigen onderdanen. Het is niet waarschijnlijk dat dat nog erg lang gaat duren. De inherente opzet van internet waarbij toegangslijnen ad hoc worden gecreëerd en informatie overal verspreid is maakt het bijzonder lastig om informatie te blokkeren.



Verder wil ik nog een laatste voorbeeld aanhalen om aan te tonen dat er geen overheid nodig is om orde te scheppen in chaos. De welbekende wikipedia. De wikipedia is gestart in januari 2001. Iedereen die toegang heeft tot het internet kan alles eraan wijzigen wat hij wil. Professionale moderatie is er niet of nauwelijks. Elke figuur kan er nieuwe artikelen op zetten of bestaande verwijderen. Elke figuur kan bestaande artikelen wijzigen en er scheldwoorden op zetten. Het blokkeren van vandalen is niet eenvoudig doordat mensen stomweg vanaf een ander IP opnieuw kunnen beginnen. Het is aan de andere gebruikers van de wiki om de rommel op te ruimen, hetgeen ze met verve doen. Doorgaans zijn artikelen op de wikipedia betrouwbaar.

We hebben geen overheid nodig om orde te scheppen. Stel dat de VN zouden besluiten om het internet met verdragen te reguleren, lekker democratisch dus moet het wel goedkomen toch? Weeg de voordelen die dat zou kunnen bieden af tegen de nadelen die het ontberen van de ultieme vrijheden die internet ons biedt zouden opleveren. Stel de volgende overheidsliefhebber die u tegenkomt dan de vraag waarom dat alleen voor internet geldt? Omdat internet wereldwijd is? Of omdat overheden vooral op landelijk niveau actief zijn, hun invloed doen gelden en ons geïndoctrineerd hebben met het maatschappelijk belang van hun totalitaire organisatie?

Paul van Leeuwen

Gerelateerde links:
- Libertarisch Manifest
- Eric Garris: Internet versus de Staat