Samenwerken en concurreren

Door Molinari

16 februari 2010

De vrije markt wordt vaak geassocieerd met harde concurrentie. Maar de vrije markt bestaat voor een groter deel uit samenwerking.

Er wordt veel meer samengewerkt tussen bedrijven dan er sprake is van concurrentie. Dat is ook logisch omdat de vrije markt werkt op basis van vrijwilligheid en bij de afwezigheid van dwang verwacht je juist weinig onderlinge strijd.

Om een produkt te maken is een heel arsenaal aan bedrijven en medewerkers nodig (zie ook het artikel De Netwerkeconomie). Ga uit van een bedrijf als Nokia dat telefoons wil verkopen. Nokia maakt weinig onderdelen zelf. De meeste zijn gemaakt door anderen.

Er is dus een keten aan leveranciers die leveren aan Nokia om de produktie van telefoons mogelijk te maken. Om de juiste onderdelen te krijgen is er goed overleg tussen de leveranciers en Nokia. Deze onderhandelingen kunnen soms scherp verlopen, maar Nokia wil toegang hebben tot de beste produkten en moet dus onderhandelen binnen grenzen. De onderlinge afhankelijkheid moet niet onderschat worden. Leveranciers krijgen belangrijke informatie ten aanzien van het produktieproces. En de leveranciers op hun beurt zijn weer afhankelijk van Nokia.

Een bedrijf dat een slechte naam krijgt op het gebied van onderhandelen wordt minder aantrekkelijk voor de leveranciers. Zo was er laatst een stuk over reclamebureaus die slechte ervaringen hadden met ABN-AMRO. ABN betaalde laat en speelde alle bureaus tegen elkaar uit. Daar kan de ABN een enkele keer van profiteren. De volgende keer zullen de reclamebureaus al deze ellende meenemen als ze een offerte aanbieden. Ze zullen minder energie gaan steken in het binnenhalen van deze klant. ABN krijgt hier uiteindelijk de rekening gepresenteerd van het eigen lompe gedrag.

De medewerkers werken ook op vrijwillige basis bij Nokia. Zij werken in het bedrijf omdat zij hier goede arbeidsvoorwaarden en een goede werksfeer hebben. Anders zullen zij waarschijnlijk gaan solliciteren. Ook hier is er sprake van onderlinge afhankelijkheid. Nokia wil de beste medewerkers behouden en deze mensen hebben ook vaak essentiele kennis over het bedrijf die je niet graag kwijt raakt.

Voor de medewerkers is arbeidszekerheid altijd een belangrijke overweging. Het is niet zo dat zodra ze bij een ander bedrijf een paar procentjes meer kunnen verdienen zij gelijk opstappen. Ook hier is er sprake van zowel samenwerking als concurrentie.

Hoe zit het dan met de echte directe concurrenten van Nokia. Kijk naar bijvoorbeeld Apple en Sony. Ook tussen concurrenten zie je regelmatig vergaande vormen van samenwerking. Zo worden er vaak afspraken gemaakt over standaardisering om een meer klantvriendelijk produkt te maken. Zo gebruiken Nokia en Sony allebei het Symbian besturingssysteem. Apple kiest vaak een eigen pad, maar dat kunnen ze alleen volhouden zolang ze consumenten meerwaarde te bieden hebben.

Een ander voorbeeld van samenwerking is de ontwikkeling van de blu-ray technologie. Hierbij waren het een aantal samenwerkende bedrijven die deze techniek samen hebben ontwikkeld en in de markt gezet. Aan de andere kant was er ook een groep die een andere techniek in de markt probeerden te zetten. Hier zag je goed een wisselwerking tussen samenwerking en concurrentie. Het was uiteindelijk de consument die bepaalde welke techniek de voorkeur had.

Een klassieke manier van samenwerken is de winkeliersvereniging die je in veel kleine en grote winkelcentra ziet. Er worden dan gezamenlijk promotieacties opgezet. De intocht van Sinterklaas wordt bijvoorbeeld samen georganiseerd. Of er worden afspraken gemaakt ten aanzien van collectieve beveiliging. Kleinere winkels die door de week maar één werknemer in de zaak hebben laten vaak een intercom systeem installeren. Hiermee kunnen ze de hulp inroepen van anderen als er wat gebeurt in de zaak.

Een andere vorm van samenwerken is de geschillencommissie. In een bedrijfstak laten bedrijven zich vrijwillig toetsen door een geschillencommissie. Hier zijn tal van voorbeelden van. Vaak wordt dit gekoppeld aan een bepaald keurmerk. Doordat bedrijven bereid zijn om zich te laten toetsen door een buitenstaander wordt hun betrouwbaarheid vergroot. De hele bedrijfstak heeft er voordeel van als de klanten op een nette manier worden behandeld.

In de vrije markt zie je heel veel samenwerkingverbanden ontstaan. Er is vaak een combinatie van samenwerken en concurreren. Dit geeft een veel vriendelijker beeld van de vrije markt dan het beeld van alleen maar keiharde concurrentie.

Marcel Meijer

Gerelateerde links:
- Ik, Potlood - Leonard Read
- Terug naar de Jungle? - Murray Rothbard
- Liberalisme, Markt en Moraal - Edwin van der Haar
- De Onzichtbare Hand is een Zachte Hand - Sharon Harris