13 februari 2009
Hoe verder een centrale overheid van het volk afstaat, hoe verder de belangen uiteenlopen en hoe dieper de ‘kloof ’ is. Het beheer van publiek geld en de uitoefening van publieke taken roepen dit inherent over zich af, omdat het een lonkende en oneindige schatkist is zonder eigenaar.
Money makes the world go round. Sterker, ik geloof dat kapitalisme pur sang de enige structurele oplossing is voor vreedzame samenlevingen, gelijkheid, armoedebestrijding en maximale ontwikkeling. Niet voor niks is Nederland welvarend geworden door internationaal handel te drijven, waarbij we een tolerante natie werden met vrijheid van godsdienst.
Voor diegenen die op school hebben geleerd dat de overheid er is om de tekortkomingen van de markt aan te vullen, zal het allicht vreemd overkomen dat ik pleit voor een overheidsvrije samenleving. Zeker in de hoogtijdagen van de financiële crisis.
De schuld van deze aankomende recessie ligt bij hebzuchtige banken en beleggers, schreeuwen mainstream media en politici. Maar het is juist die gezonde ambitie voor winst die bedrijven prikkelt om kosten in toom te houden en risico’s te beperken. Kennelijk waren er externe marktinvloeden aanwezig die banken meer risico’s hebben doen nemen.
Financiële instellingen zijn te veel verweven geraakt met politiek. Een terrein waar de overheid als unieke monopolist alleen kwaad kan doen. En niet alleen daar. Privatisering van het onderwijs, zo wordt vaak openlijk gesteld, zou alleen goed zijn voor de rijken: ‘Kijk maar naar Amerika!’ Och, wat een dogma’s worden ons toch aangeleerd – op school. Is onderwijs echt een zorg voor de overheid?
Het behoeft geen raketwetenschap om te bedenken wat marktwerking voor positieve invloeden zou hebben in het onderwijs. Wat te denken van lagere kosten, immers: liggen er concurrentie en faillissement op de loer, wie zullen daarvan profiteren? In onze welvaartsstaat worden veel uitgaven angstvallig stilgehouden, maar feit is dat commerciële instellingen efficiënter en effectiever werken dan non-profitorganisaties.
Ik zou dan ook graag een CBF-keurmerk voor overheidsuitgaven zien. Wij betalen nu gigantische sommen belasting aan overheid, overhead, bureaucratie, managers, consultancy, fraudes, verspilling, regelgeving en toezicht voor – mag ik stellen – matig onderwijs. En als dit zo nu en dan weer aan het licht komt, dan roepen de schuldigen om meer geld om de problemen te lijf te gaan. Misdaad wordt beloond, in de politiek.
Of wat te denken van een breed en hoogwaardig onderwijsaanbod. Een school moet zich immers kunnen onderscheiden van de rest; in kostprijs, aanbod van studies, docenten, vakkenpakket, ligging, (internationaal) kwaliteitsniveau, faciliteiten etcetera. Alles op maat volgens de ‘wet’ van vraag en aanbod. Ouders hebben er baat bij om hun kinderen een goede scholing mee te geven. Maatschappelijke instellingen en bedrijven hebben breed opgeleide en vakbekwame krachten nodig in iedere laag van hun bedrijf.
Het is opvallend hier te constateren dat in samenlevingen met onderdrukkende regimes, waarvan voorbeelden te over, scholing en ‘heropvoeding’ gebruikt worden om geschikte onderdanen en bureaucraten te kweken. Een kritische, slimme en pluriforme bevolking is lastig voor machthebbers.
Zoals in alles zorgt de dynamische werking van het marktmechanisme voor lagere prijzen, een goede kwaliteit van producten en diensten en een uiterst divers aanbod voor arm, middel en rijk met in de kern verantwoordelijkheid bij de betrokken partijen.
Waarom ouders en maatschappij niet rechtstreeks laten betalen en bepalen? Kiezen doe je met je portemonnee, niet met verkiezingen.
Nathan Bouscher, masterstudent Public International Law
Dit artikel verscheen op 7 november 2008 in Folia, het weekblad voor de UvA.