Iets leren van Venezuela

Door Thomas Sowell

19 maart 2008

Linkse mensen gebruiken vaak andere landen als voorbeeld voor wat wij in Amerika zouden moeten doen.

Ze zeggen dat als in andere landen de gezondheidszorg door de overheid wordt bestuurd, wij dat ook moeten doen. Als andere landen prijzen vaststellen dan moeten wij dat ook doen, is ongeveer de redenering.

Vrijwel nooit zegt er iemand dat we eerst eens zouden moeten uitzoeken of de daadwerkelijke resultaten van het beleid dat we zouden moeten navolgen beter of slechter zijn dan zoals we het nu doen.

Er is juist een hoop dat we kunnen leren als we kijken naar wat er werkelijk gebeurt als we sommige dingen doen die we blijkbaar zouden moeten doen, in plaats van er maar gewoon vanuit gaan dat we automatisch moeten nadoen wat anderen doen.

Studies hebben al laten zien dat de wachtlijsten voor operaties een aantal keer zo lang zijn in een aantal landen met door de overheid georganiseerde gezondheidszorg als in de Verenigde Staten.

Venezuela geeft ons nu een lesje in de resultaten van vastgestelde prijzen. De overheid van de linkse president Hugo Chavez heeft maximumprijzen vastgesteld – en lijkt nu verbaasd te zijn dat lagere prijzen leiden tot een lager aanbod, zelfs al hebben maximumprijzen overal ter wereld al duizenden jaren tot een lager aanbod geleid.

Politieke leiders vinden altijd iemand anders om de schuld te geven van de slechte resultaten van hun eigen beleid.

Er waren maximumprijzen in de dagen van het Romeinse Rijk, in de Faraotijd in Egypte, en in het oude Babylon. Als we de moeite willen doen is er genoeg geschiedenis om naar terug te kijken.

Maximumprijzen onder Keizer Diocletian leidden tot een verlaagd aanbod. Hetzelfde gebeurde toen president Nixon prijzen maximeerde in de jaren zeventig. En het gebeurde afgelopen jaar in Zimbabwe. Maximumhuren leidden tot een tekort aan woningen in Cairo, en in Berkeley, Hanoi, Parijs en andere steden overal ter wereld.

Toen maximumprijzen in Venezuela leidden tot voedseltekorten beschuldigde Hugo Chavez bedrijven ervan voedsel “op te hopen”. Op eenzelfde manier uitte keizer Diocletian eeuwen geleden beschuldigingen toen zijn maximumprijzen leidden tot een lager aanbod.

Politieke leiders vinden altijd iemand anders om de schuld te geven van de slechte resultaten van hun eigen beleid. Hugo Chavez heeft buitenlandse bedrijven de schuld gegeven van de voedseltekorten in Venezuela en gedreigd ze te “nationaliseren”. Ook dit is een oud politiek spel dat maar zelden iets goeds doet voor het volk.

Wat opmerkelijk is is hoe weinig interesse de media en het publiek tonen en hoe vaak en hoe consistent dit is gebeurd nadat maximumprijzen werden ingesteld.

Achter die prachtig klinkende politieke “oplossingen” op onze problemen zit de gedachte dat bedrijven ons gewoon afzetten met willekeurig verzonnen prijzen.

Als politici tegenwoordig zeggen dat ze “de prijzen van gezondheidszorg omlaag gaan brengen” of de huren “betaalbaar” gaan maken, wat bedoelen ze dan, behalve maximumprijzen? Willen we een tekort aan gezondheidszorg? Wilt u maanden moeten wachten op een operatie en nodeloos lijden op de wachtlijst, zoals mensen in Canada en Groot Brittannië?

Achter die prachtig klinkende politieke “oplossingen” op onze problemen zit de gedachte dat bedrijven ons gewoon afzetten met willekeurig verzonnen prijzen, en dat de overheid daar een halt aan kan toeroepen. Het is een leuk verhaal en het betekent stemmen voor politici die de rol van redder op zich kunnen nemen. Maar economisch gezien is het weinig zinvol. Waarom lijden zoveel bedrijven verlies of gaan ze zelfs failliet als ze zelf de prijzen kunnen bepalen? 

Het is niet ongebruikelijk dat bedrijven in de Fortune 500 rode cijfers schrijven. Tijdens de Grote Depressie in de jaren dertig leden alle bedrijven bij elkaar twee jaar achter elkaar verliezen. Zij probeerden niet ten onder te gaan terwijl Franklin D. Roosevelt hen wegzette als “economische royalisten”. Roosevelt wist hoe je verkiezingen moest winnen, zelfs zonder dat hij wist hoe hij de VS uit de Grote Depressie kon halen.

Die politieke les is te goed geleerd, zoals veel van de luide politieke anti-bedrijfsretoriek in dit verkiezingsjaar demonstreert.

Het zou zoveel beter worden als de media en anderen enige interesse zouden tonen om de economische les te leren! 

Thomas Sowell

Dit artikel verscheen eerder in Capitalism Magazine.