Chief Klaas

Door Theo Richel

4 januari 2008

Indianen, zo denkt menigeen, zijn een beter soort mensen: niet egoistisch, milieuvriendelijk.

OK ze roken, maar doen dat wel ten dienste van de vrede. En ze kunnen ontzettend goed bezorgd naar de horizon turen.

Die karikaturale verering vond ondermeer gestalte in de publicatie van een toespraak van het Indiaanse opperhoofd Chief Seattle die in 1854 zou hebben gezegd: 'Hoe kun je de aarde bezitten, hoe kun je de lucht bezitten?.' Uit deze woorden spreekt een immaterialistische houding die veel westerse twijfelaars enorm aan spreekt. Precies wat ze verwachten van een wijs opperhoofd. 

Lastig is alleen dat het opperhoofd Seattle deze woorden nooit heeft gesproken. 

Hij hield in 1854 weliswaar een toespraak, maar daarin legde hij juist uit dat hij wel degelijk het land wilde verkopen (sommigen zien hem daarom als collaborateur). Maar wat hij precies zei is nogal ongewis want hij sprak in een dialect dat eerst in een ander dialect moest worden omgezet alvorens het in het Engels kon worden vertaald en opgeschreven.

Veel doet dat er niet toe want deze zinnen komen helemaal niet uit die toespraak maar uit een filmscript dat ene Ted Perry begin jaren 60 schreef voor een Amerikaanse kerk die behoefte had aan een film over het milieu. Perry werd wel geïnspireerd door Chief Seattle, maar bedacht de tekst voor 90% zelf. Van Chief Seattle weten we verder dat hij later in zijn leven katholiek werd, hetgeen je doet afvragen hoe Indiaans hij zich eigenlijk voelde. Het is al veel langer bekend dat deze zogenaamde wijze woorden uit een filmscript stammen, maar desondanks zie je her en der op het internet nog allerlei mensen die volharden in dit geromantiseer. Ach zou je zeggen, zo gaat dat met 'urban legends'. Totdat je leest dat ons nationale milieuopperhoofd, de heer professor ir Klaas van Egmond, hoofd van het Milieu en Natuur Planbureau in een recent stuk voor Liberaal Reveil ook weer in deze val getrapt is en verwijst naar de wijze woorden die nooit gesproken zijn.

Dat is verontrustend om een aantal redenen. Blijkbaar checkt Van Egmond de bronnen van zijn stukken niet en dat is op zijn niveau toch eigenlijk een doodzonde. Als hij dat wel had gedaan had-ie ook ontdekt dat van de indianenstammen waar hij nu naar verwijst geen overheid kenden (en daar verwacht hij juist ontzettend veel heil van) en helemaal niet zo milieuvriendelijk waren. In het boek 1491 wordt uitgebreid gedocumenteerd hoe de pre-columbiaanse indianen het milieu net zo naar hun hand zetten als wij, gesmade bleekgezichten en dat ze bijvoorbeeld de bison zo overbejaagden dat deze daardoor met uitsterven werd bedreigd.

Je wordt er niet vrolijk van dat een van de belangrijkste milieuwetenschappers van ons land zich blijkbaar laat inspireren door dergelijke naieve filosofietjes. Zou dat doorwerken in zijn beleidsadviezen? Er werden/worden bijvoorbeeld allerlei bouwplannen gefrustreerd omdat die fijnstof in het milieu brengen. Is dat fijnstof nu echt een gevaar of zijn de berichten daarover onderdeel van Chief Klaas' geheime masterplan voor een polder vol wigwams? Zoiets kunnen we niet uitsluiten en daarom zijn we maar eens gaan fantaseren hoe ons milieuopperhoofd er misschien het liefst uit zou zien. We vonden een prachtig schilderij van ene Valerie Walter Bromley 'Portrait of an Indian Chief' (hier het origineel) en hebben daar een beetje mee gespeeld.