"De portemonnaie spreekt luider dan de onderbuik"

Door Marcel Roele

11 februari 2007

Wetenschapsjournalist Marcel Roele is politicoloog van opleiding en gespecialiseerd in de sociobiologie (het verklaren van sociaal gedrag met oog voor onze evolutionaire achtergrond). Hij werkt regelmatig samen met Frank Karsten, de oprichter en bezieler van de libertarische stichting MeerVrijheid en geeft lezingen en workshops in bedrijven.

Roele pleit voor een vergroting van de individuele en economische vrijheid in Nederland en Vlaanderen. "Een minder betuttelende overheid zorgt voor een gezondere economie en die zorgt op haar beurt voor meer verdraagzaamheid."

"Of mensen tegenwoordig meer of minder verdraagzaam tegen over elkaar zijn dan in het verleden, hangt ervan af hoe je het begrip definieert. In de Middeleeuwen werden dissidenten of mensen die zich afwijkend gedroegen vaak ter dood veroordeeld. En de burgers waren onderling ook niet zo verdraagzaam. Als je de geregistreerde moorden vergelijkt met het bevolkingsaantal volgens parochiegegevens, blijkt dat in sommige eeuwen er relatief veel meer mensen werden vermoord dan nu het geval is. Als je dat als referentie neemt, vind ik onze huidige samenleving behoorlijk verdraagzaam. We zijn zeker een stapje vooruit in het beschavingsproces.Veel mensen verwijzen terug naar de brave jaren vijftig, toen de burger nog welopgevoed en volgzaam was. Maar in zekere zin was ook die samenleving onverdraagzaam. Je moest je conformeren aan kerk en een verstikkende sociale controle en kleinburgerlijke moraal, anders werd je tot het uiterste getest.

Mensen zullen altijd blijven discrimineren, dat zit in onze natuur. Maar toch kun je een gemeenschap creëren waarin verschillende etnische groepen vreedzaam samenleven. Kijk maar naar de VS van een eeuw geleden. Daar vond toen een forse instroom van joodse, Ierse, Poolse en Italiaanse immigranten plaats. Er waren geen sociale voorzieningen en ze werden gediscrimineerd, maar ze hadden wél de vrijheid langs de straat een eigen marktkraampje op te zetten of voor een laag loon zonder ontslagbescherming bij een baas te gaan werken. Als ze goed presteerden, vergaten de protestantse, oorspronkelijk Engelse, Amerikanen die daar al generaties woonden al spoedig hun vooroordelen en stonden ze in de rij om bij de immigrant te kopen of hem in dienst te nemen.

De portemonnaie spreekt luider dan de onderbuik. De immigranten werden niet gedwongen om hun cultuur of taal op te geven. Terwijl in Nederland en België veel Marokkanen met een uitkering achter de geraniums zitten en van een minister van integratie te horen krijgen dat ze perfect Nederlands moeten leren spreken. En dat terwijl de mensen in de Amsterdamse Chinatown het toonbeeld van bedrijvigheid zijn, terwijl ze nauwelijks Nederlands spreken en zich vrijwel uitsluitend met hun eigen etnische groep bemoeien. Zonder te integreren slagen ze, omdat bij hen een enorm taboe bestaat op het trekken van een uitkering en ze zich eigenlijk gedragen als immigranten in een land waar geen verzorgingsstaat is. Volgens mij zit het zo: hoe meer je mensen in de watten legt en betuttelt - ook al gebeurt dat vaak met de beste bedoelingen - hoe fouter het gaat. Daarom is het spreidingsbeleid van migranten ook contraproductief. Net als een overheid die verdraagzaamheid en solidariteit probeert af te dwingen.

"Het is een beetje gemakkelijk om alleen tolerant te zijn tegenover iedereen die netjes binnen de grenzen van jouw denkkader en belevingswereld valt."

Mensen moeten vanuit zichzelf kunnen beslissen of ze al dan niet vriendschap sluiten met iemand van een andere etnische groep - alleen de overheid en de rechter moeten kleurenblind zijn. Vanuit mijn darwinistische achtergrond ben ik ervan overtuigd dat mensen het beste gedijen in kleine, overzichtelijke gemeenschappen waar ze zelf voor hebben gekozen. Autochtonen en de nakomelingen van Marokkanen die ongeveer dezelfde inkomens, beroepen, hobbies, normen en waarden en levensgewoonten hebben, zoeken spontaan elkaars gezelschap - dan doen religie en etniciteit er echt niet zoveel toe. Als je mensen die op een heleboel terreinen van elkaar verschillen, dwingt op elkaars lip te zitten, krijg je juist heibel. Maar het oude Europa voelt zich door meer bedreigd dan de multiculturele samenleving. Daaronder leeft de angst dat wij zullen worden weggeconcurreerd door lageloonlanden. Men is bang voor zijn baantje - en dan kan men al die immigranten er even niet bij hebben.

En wat betreft die beroemde uitspraak van Voltaire ("Ik verafschuw Uw ideeën maar ik ben bereid te sterven voor Uw recht ze te uiten") - waarvan trouwens wordt beweerd dat hij ze niet eens heeft gedaan: volgens mij is het ieders goed recht om ongezouten je mening te zeggen, zolang je niet oproept tot geweld, diefstal of contractbreuk of iemand vals beschuldigt van geweld, diefstal of contractbreuk. Na dit interview heb jij het recht om te schrijven dat ik een klootzak ben, maar niet dat ik mijn kinderen verkracht. In Nederland heeft een aantal pedofielen een eigen politieke partij opgericht. Er zijn mensen die roepen dat die partij verboden moet worden, maar ik ben het daar niet mee eens. Vanuit waarden die zijn ontstaan uit de Verlichting moet dit kunnen. Net zoals een partij die de sharia wil invoeren naar mijn mening moet kunnen bestaan. Maar oproepen tot het seksueel misbruik van kinderen of het stenigen van overspelige vrouwen laat staan dat daadwerkelijk uitvoeren, schendt de waarden van de Verlichting. Zolang als mensen die pleiten voor het afschaffen van de basisprincipes van onze beschaving zich nog wel houden aan die basisprincipes, hoort het bij onze beschaving om hun volledige vrijheid van meningsuiting te gunnen. Dàt is nu verdraagzaamheid. Het is een beetje gemakkelijk om alleen tolerant te zijn tegenover iedereen die netjes binnen de grenzen van jouw denkkader en belevingswereld valt."


Dit interview met Marcel Roele werd afgenomen door Jakobien Huisman en gepubliceerd in oktober 2006 in Goed Gevoel, het grootste maandblad van Vlaanderen.