Het gaat steeds beter met de wereld

Door Simon Rozendaal

3 september 2006

Het gaat beter dan we denken: met de honger, de dieren, de normen, de overbevolking. Met alles! Dag in, dag uit prent de moppermaffia ons in dat het zo verschrikkelijk slecht gaat. Dat het voedsel vol rotzooi zit, de Derde Wereld naar de filistijnen gaat, de bossen ten dode zijn opgeschreven, er steeds meer oorlogen komen, die arme planeet het niet meer aankan. Weet u wat? Het is allemaal een grote leugen.

'Als de Klaagmuur te koop zou zijn, stond hij allang in Nederland.’ De uitspraak van cabaretier Vincent Bijlo illustreert dat Nederlanders verzot zijn op mopperen. Een hoogst enkele keer wordt een poging gedaan om dit negativisme te doorbreken – Sonja’s Goed Nieuws Show op de VARA-televisie – maar zoiets is meestal geen lang leven beschoren. Zoals dichter Remco Campert recent in de Volkskrant schreef: 'We zijn gehecht geraakt aan onze somberheid. Zo gauw pakken ze die ons niet meer af.’

Amazone gebied

De gal is er dan ook gedurende vele decennia in gedruppeld. ’s Ochtends als u de krant leest. Als u in de auto naar het radionieuws luistert. Als u ’s avonds naar het Journaal of NOVA kijkt. Uw kinderen krijgen het in de klas toegediend. Scholen, de media, de overheid, organisaties als het Wereldnatuurfonds en Amnesty International, de Verenigde Naties, allemaal wekken ze maar al te graag de indruk dat het overal kommer en kwel is.

Dat het met de Derde Wereld almaar slechter gaat, de natuur vrijwel verdampt is, armoede zelfs in het rijke Westen schandalig toeneemt, dat aan de lopende band schattige diertjes uitsterven, er steeds meer oorlogen komen, de ozonlaag zo lek als een gieter is, dat de misdaad ons over de schoenen loopt, het klimaat door onszelf wordt verziekt, het onderwijs abominabel is geworden, mannen steeds minder zaadcellen in de broek hebben, het voedsel vol giftige rotzooi zit, er steeds minder normen, waarden en respect vallen te signaleren, dat het milieu voortdurend verslechtert. Enzovoorts, enzovoorts.

Uit allerlei officiële tabellen en statistieken blijkt immers dat het op vrijwel elk terrein elk jaar beter gaat dan het voorafgaande jaar, elk decennium beter dan het voorafgaande en elke eeuw beter dan de voorafgaande eeuw.

Welnu, het is een leugen. Misschien wel de grootste hedendaagse leugen. Uit allerlei officiële tabellen en statistieken blijkt immers dat het op vrijwel elk terrein elk jaar beter gaat dan het voorafgaande jaar, elk decennium beter dan het voorafgaande en elke eeuw beter dan de voorafgaande eeuw.

Hoe komt het dan toch dat bijna iedereen denkt dat, zoals cultuurfilosoof en schrijver Georg Steiner poneert, 'er een vaarwel in de lucht hangt’? Dat komt in de eerste plaats doordat negativisme loont, althans in het rijke Westen (ook Steiner boert niet slecht). Er zijn heel wat groepen en instanties die er baat bij hebben dat zo veel mogelijk mensen somberen. Als iedereen wist dat de milieuvervuiling vrijwel is verdwenen, zouden Greenpeace en co. minder geld krijgen.

Datzelfde geldt voor sommige wetenschappers. Het KNMI zetelt, mede dankzij de angst voor een klimaatverandering, in een indrukwekkend nieuw paleis. Bij de media is het van hetzelfde laken een pak. Niet alleen verkoopt slecht nieuws beter, een verslaggever die goed nieuws brengt, wordt door veel journalisten gezien als een slippendrager van de macht. Als een lakei van het grootkapitaal.

Daarbij komt dat niet iedereen de mentale vermogens heeft om door de bomen het bos te zien. De samenleving steekt ingewikkeld in elkaar en hypes buitelen over elkaar heen. Het is dan moeilijk om bijvoorbeeld te beseffen dat de verontrusting over de toenemende criminaliteit slechts stoelt op een vergelijking met de jaren vijftig en niet met de Middeleeuwen.

Verder wordt het zicht op de werkelijkheid versluierd door idealen. Hier geldt het adagium dat perfectie de vijand is van het goede. Zowel met de honger als met de vervuiling gaat het almaar de goede kant op, maar doordat voortdurend volslagen irrealistische normen worden gesteld (alle honger de wereld uit in.... en vul maar in), keren de negatieve berichten toch voortdurend terug: de doelen worden immers niet gehaald.

Simon Rozendaal

Dit artikel verscheen eerder in het opinieweekblad Elsevier.nl

Gerelateerde links:
- Julian Simon: Wedden dat alles steeds beter gaat?
- Optimisten en pessimisten. Waarom onheilsprofeten vaker tegengesproken moeten worden.
- Running out of resources (PDF). Bjorn Lomborg in de Guardian.