Sprookjes over economische groei

Door Pamela Hemelrijk

31 augustus 2005

De vakbond CNV heeft de oplossing gevonden om uit de recessie te komen! Hun plan: 'Het kabinet moet er [...] voor zorgen dat iedereen er volgend jaar minstens 500 euro op vooruit gaat.' Klinkt goed, zou je zeggen, meer geld van de publieke naar de private sector: minder verspilling en meer echte investeringen. Maar natuurlijk wil het CNV niet dat de overheid ook daadwerkelijk minder gaat uitgeven. Hun quasi-Keynesiaanse plan voor groei ligt anders: door de burger een duidelijk bedrag (van zijn eigen geld) terug te geven, zal die burger vertrouwen krijgen en weer gaan consumeren waardoor de economie weer uit het dal klimt. De tijdelijke extra overheidsuitgaven zouden zich dus dubbel en dwars terug verdienen. Het lijkt zo gemakkelijk, en deze 'economic fallacy' lijkt maar niet te verdwijnen.

"De koopkrachtontwikkeling zoals die door het kabinet is voorgesteld, is onevenwichtig en wekt geen vertrouwen", aldus CNV-voorzitter R. Paas. Mensen geloven volgens hem niet in koopkrachtplaatjes met procenten van gemiddelde inkomensstijgingen en -dalingen. "Maar wel in harde euro's."

[...]

Door een concreet bedrag te noemen, krijgt de burger volgens de vakcentrale bovendien een duidelijker beeld van zijn inkomenspositie en dat geeft vertrouwen. "Dit is het bedrag ter hoogte van ongeveer één maand huur, hypotheekrente, een nieuwe wasmachine of een grote beurt aan de auto."

De totale kosten voor het plan schat het CNV op 1 miljard euro. Maar doordat 2,5 tot drie miljoen huishoudens een hoger besteedbaar inkomen krijgen en daardoor meer gaan consumeren, wordt dit geld volgens de vakcentrale weer door het kabinet terugverdiend in de vorm van economische groei.

Volgens het CNV (en vele anderen) is economie dus vooral een kwestie van psychologie, mensen moeten vertrouwen hebben en dan komt het allemaal goed (benieuwd wanneer de overheid Emiel Ratelband gaat inhuren om ons 'uit de recessie te praten'), en van consumeren wat 'een slinger aan de economie' zou geven. Zoals talloze economen en recentelijk Pamela Hemelrijk aantoonden, is dit economische onzin:

Hoe is het mogelijk dat de media die quatsch voor zoete koek slikken. Ik kan er met mijn pet niet bij. Was het maar waar dat je de levensstandaard kon opkrikken door alleen maar te consumeren! Dan was de armoede al lang de wereld uit. Geld opmaken kan namelijk iedereen. Daar is geen kunst aan. Rijkdom creëren daarentegen is een stuk moeilijker. Daarvoor moet je iets produceren waaraan behoefte bestaat. Wasmachines bijvoorbeeld, zodat de dames niet meer de hele dag over de tobbe gebogen hoeven te staan, en tijd overhouden om zelf iets te produceren dat ze kunnen verkopen, zodat ze op hun beurt hun levensstandaard kunnen verhogen, enz. enz.

Economische groei, wat het CNV wil, betekent dat meer behoeften van mensen bevredigd kunnen worden dan voorheen. Zoals bekend kan alleen de vrije markt ervoor zorgen dat er zaken geproduceerd worden waaraan mensen echt behoefte hebben, en kan alleen de vrije markt ervoor zorgen dat dit op de meest efficiënte manier gebeurt. Overheidsuitgaven, soms gekscherend 'investeringen' genoemd, zijn veelal een verspilling van kapitaal dat door de vrije markt op betere wijze gebruikt zou worden. Om in zulke precaire tijden de overheid niet te laten inkrimpen maar juist even veel of zelfs meer te laten uitgeven wat door dit kabinet gebeurt, en daarnaast sparen te ontmoedigen, is dan niet alleen dom, maar ook gevaarlijk.

Economie is geen kwestie van psychologie, maar van kapitaal. De productiestructuur van een economie kan louter in stand blijven door besparingen die vervolgens worden geinvesteerd in productiefactoren, en een economie kan louter groeien door nog meer besparingen zodat er in vernieuwingen en verbeteringen geinvesteerd kan worden, waardoor de productiecapaciteit (en -productiviteit) omhoog gaat. In tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt, dat sparen slecht voor de economie is, is het dus juist van fundamenteel belang, zeker in tijden van recessies.

Het echte recept om uit de recessie te komen is verrassend simpel: verminder de overheidsuitgaven- en regelgeving, verklein de overheid drastisch, zodat mensen meer geld zelf overhouden en zelf kunnen kiezen of ze dit willen sparen of consumeren, en laat het aan het prijsmechanisme van de vrije markt over om de optimale balans tussen consumptie en besparing te vinden.