De principes van de markt en van de hegemonie

Door Murray Rothbard

11 juli 2005

De verschillen tussen de principes achter respectievelijk de vrije markt en de staat kunnen niet genoeg benadrukt worden. Murray Rothbard vat ze in het volgende stukje kort samen.

We kunnen, praxeologisch gezien, de verschillen tussen politiek-economische systemen heel simpel in de volgende tabel samenvatten:
 

Consequenties van...
Het principe van de markt	Het principe van de hegemonie
individuele vrijheid	dwang
algemeen wederzijds voordeel (gemaximaliseerd sociaal nut)	exploitatie – voordeel van de ene groep ten koste van de andere
wederzijdse harmonie	klassenconflict: oorlog van allen tegen allen
vrede	oorlog
macht van de mens over de natuur	macht van de ene mens over de andere
meest efficiënte bevrediging van de behoeften van consumenten	ontwrichte behoeftenbevrediging
economische calculatie	chaos in calculatie
prikkels om te produceren en vooruitgang in levensstandaard	destructie van prikkels: consumptie van kapitaal en een regressie van de levensstandaard

De lezer zal zich ongetwijfeld afvragen: hoe kunnen alle mogelijke politiek-economische systemen in zo’n simpel twee-waarden schema worden samengevat? Negeer je hiermee niet de rijke complexiteit van de verschillende politiek-economische systemen?

Integendeel, deze dichotomie vat de essentie samen. Niemand ontkent dat er, historisch gezien, variaties waren en zijn tussen de verschillende systemen met betrekking tot de mate waarin ze aan één van bovenstaande principes voldeden –- er zijn nooit pure voorbeelden geweest van ofwel het principe van de markt, ofwel het principe van de hegemonie. Het Amerika van de 18e eeuw was een stuk vrijer dan het Amerika van de 21e eeuw, en dat Amerika is op haar beurt weer vrijer dan het huidige Nederland wat weer een stuk vrijer is dan Noord-Korea. Maar de enige manier om al deze mengvormen te analyseren is door ze conceptueel te onderscheiden in termen van hun componenten.

De enige twee typen van interpersonele relaties of uitwisselingen zijn het vrije en vrijwillige type aan de ene kant, en het gedwongen of hegemonische aan de andere kant. Er is geen ander type van sociale relatie. Het principe van de markt geldt elke keer dat een vrije, vreedzame uitwisseling of transactie plaatsvindt: het principe van de hegemonie geldt elke keer dat iemand onder dreiging van geweld een ander tot een transactie of uitwisseling dwingt.

Alle politiek-economische systemen zijn mengvormen van deze twee primaire elementen. Hoe meer het principe van de markt in een samenleving overheerst, des te groter zal de vrijheid en welvaart van die samenleving zijn. Hoe meer het principe van de hegemonie overheerst in een samenleving, des te meer zal daarin sprake zijn van slavernij en armoede.

Murray Rothbard

Dit artikel komt uit het boek Man Economy and State, with Power and Market van Murray Rothbard, en werd (vrij) vertaald door MeerVrijheid.