Wat is er mis met verschillen tussen man en vrouw?

Door Marcel Roele

29 maart 2005

De neiging tot grootspraak is geen unieke mannelijke eigenschap.

Zo beweren Rosalind Barnett en Caryl Rivers op bladzijde 13 van hun nieuwste boek <i>Bij gelijke geschiktheid: waarom mannen en vrouwen hetzelfde zijn</i> dat al hun onderzoek en alle onderzoek van collega’s de notie van essentiële verschillen heeft weerlegd. Daar zal men vreemd van opkijken in de wetenschappelijke wereld. Er is een gigantische hoeveelheid solide wetenschappelijk bewijsmateriaal over sekseverschillen in gedrag, motivatie en talenten - en we komen er langzamerhand ook achter hoe die samenhangen met de biologie.

Zo bleek eind vorig jaar (in een studie gepubliceerd in NeuroImage) dat mannen bij het maken van een intelligentietest ruim zes keer meer grijze hersencellen inschakelen dan vrouwen die net zo intelligent zijn. De vrouwen schakelen tien keer meer witte hersencellen in dan mannen. De grijze cellen doen vooral het denkwerk, maar de witte cellen wisselen informatie uit – dus de cellen in een vrouwenbrein lossen problemen op door intensief met elkaar te praten. Barnett (hoofd van het programma voor Gemeenschap, Families en Werk van de Amerikaanse Brandeis Universiteit) en Rivers (hoogleraar journalistiek aan de Universiteit van Boston) hebben zelf geen onderzoek verricht naar ‘essentiële verschillen’ tussen mannen en vrouwen, maar proberen door heel selectief en eenzijdig te citeren uit wetenschappelijke en populaire publicaties de lezer ervan te overtuigen dat die ‘essentiële verschillen’ niet bestaan.

Barnett en Rivers menen dat het accepteren van sekseverschillen onwenselijke maatschappelijke gevolgen heeft. “Kun je bijvoorbeeld, als je gelooft dat vrouwen betere opvoeders zijn dan mannen, werkelijk van een man verlangen dat hij de opvoeding overneemt, terwijl je weet dat hij het ‘slechter’ zal doen? Zou je, als je zeker weet dat mannen een uniek wiskundetalent hebben, vrouwen niet ontraden zich te begeven op vakgebieden waarvoor wiskunde vereist is?” Dat is natuurlijk een kromme redenering. Je kunt en mag een individu nooit beoordelen op basis van kenmerken van een groep waartoe hij behoort. Ik zal een voorbeeld geven. Joden zijn gemiddeld intelligenter dan niet-joden; bijziende mensen zijn gemiddeld intelligenter dan niet bijziende mensen; en lange mensen zijn gemiddeld intelligenter dan relatief kleine mensen. Waarschijnlijk spelen bij deze drie groepsverschillen genen een rol. Toch is het niet zo dat bij de selectie van een hoogleraar wiskunde bijziende, lange joden een streepje voor hebben. De sollicitatiecommissie kijkt niet naar groepsgemiddelden maar naar individuele kwaliteiten. Zo zou bij het aannemen van een hoogleraar wiskunde, ook als is aangetoond dat vrouwen gemiddeld minder wiskundig talent hebben dan mannen, niet gekeken moeten worden naar het geslacht van de sollicitant, maar naar de individuele kwaliteiten. Als dat niet (altijd) gebeurt, is er sprake van een maatschappelijke misstand. Maar die misstand is niet de schuld van wetenschappers die sekseverschillen onderzoeken.

Barnett en Rivers lijken zich niet te realiseren dat de vrijheid van kinderen om zelf hun spel te kiezen veel belangrijker is dan gelijkheid.

Barnett en Rivers worden voortdurend gedreven door het gelijkheidsdenken: mannen en vrouwen moeten alles ‘eerlijk’ delen, van baantjes tot huishoudelijke taken. En dat moet er van jongsafaan ingeramd worden. Van Barnett en Rivers moeten we jongens “aanmoedigen om met speelgoedstofzuigers te spelen,” want anders doen ze later te weinig in het huishouden. Wat een onzin. Mijn dochter van vijf en zoon van zes willen me voortdurend helpen met schoonmaken en koken. Ik was ook zo hulpvaardig toen ik zes was. Als kinderen de leeftijd bereiken waarop ze zich werkelijk nuttig kunnen maken in de huishouding, willen ze niet meer helpen. Het enige (maar naar ik vrees hopeloos hardnekkige) sekseverschil op huishoudelijk gebied is dat alleenstaande mannen gemiddeld iets minder proper zijn dan alleenstaande vrouwen. Dus als de gemiddelde man en de gemiddelde vrouw gaan samenwonen, zal haar de onreinheid van het interieur eerder opvallen dan hem. Ze zal de mop ter hand nemen of haar luie viespeuk uitkafferen. Maar veranderen zal een mens nooit. Een vrouw die een soppende keukenprins wil, zal een man moeten kiezen die iets afwijkt van het gemiddelde. Er is keus genoeg.

Goddank zijn de meeste moderne ouders niet zo gek als Barnett en Rivers. Ze leggen hun kinderen geen rolpatroon op en proberen ze niet bepaald speelgoed (zoals stofzuigers) op te dringen – dat zou ook alleen maar averechts werken. In onze samenleving blijkt de aangeboren aanleg van het kind grotendeels te bepalen waarmee en hoe het speelt. Barnett en Rivers lijken zich niet te realiseren dat de vrijheid van kinderen om zelf hun spel te kiezen, van ambitieuze, wiskundig getalenteerde vrouwen om carrière te maken, van zorgzame mannen om in huis te tuttelen, van moederlijke vrouwen om huisvrouw te zijn en van half autistische marsmannetjes om lekker hun mond te houden, veel belangrijker is dan gelijkheid.

Marcel Roele

Dit arikel verscheen eerder in het maandblad Opzij. Marcel Roele is auteur van o.a. "De eeuwige lokroep - Over seks, sekseverschillen en relaties".

Gerelateerde links:
- Marcel Roele: Het gelijk van rechts
- Bart Croughs: Emancipatie
- Overheidscampagne Wie doet nu wat?
- Michael Levin: Waarom Progressieve Intellectuelen in Nonsens Geloven