Communistische toestanden

Door Henry Sturman

22 februari 2005

In de voormalige Sovjet-Unie moesten mensen dagelijks in de rij staan voor hun boodschappen. Wachtrijen bleken een onvermijdbaar gevolg te zijn van de communistische planeconomie.

Een vrije markt neigt er altijd naar dat vraag en aanbod aan elkaar gelijk worden. Als het aanbod hoger wordt dan de vraag, dan daalt de prijs zodat het minder interessant wordt het product aan te bieden en interessanter om het te kopen. Als de vraag hoger wordt dan het aanbod stijgt de prijs. Daardoor neemt de vraag af en het aanbod toe. Simpel. In een planeconomie werkt dit alles niet, omdat er geen markt is, geen prijssysteem en geen winstprikkel. Omdat alles wordt gepland door bureaucraten, en omdat die bureaucraten geen goden zijn, kunnen ze nooit precies voorspellen hoeveel vraag er is naar bepaalde producten. Niet alleen de consument kreeg daarom in Oostbloklanden niet wat hij wilde, maar de hele economie was een totale chaos. Bedrijven kregen nooit de juiste hoeveelheden onderdelen geleverd, en konden daarom nooit effectief produceren. Gelukkig hebben ze in het Oostblok het communisme grotendeels afgeschaft, waardoor er nu geen wachtrijen meer zijn in de winkel.

In Nederland is het communisme nog lang niet afgeschaft. Gelukkig worden de meeste dingen in Nederland via de markt geproduceerd en verkocht. Daarom hoeven wij niet in de rij te staan voor boodschappen, een nieuwe auto, een vakantie, een dvd-speler, et cetera. Maar er zijn helaas nog steeds een aantal belangrijke diensten die in Nederland net als in de voormalige Sovjet-Unie grotendeels door de overheid gepland worden. Die dienstverlening zou je dus communistisch kunnen noemen. Niet alleen leidt dit vaak tot slechte kwaliteit, hoge kosten (lees: hoge belastingen) en een gebrekkige afstemming op de wensen van consumenten, maar het leidt ook in veel gevallen tot wachtrijen. Files, bijvoorbeeld, zijn zo’n communistisch fenomeen. Omdat de overheid alle wegen plant en prijst, is het aanbod niet afgestemd op de vraag. Met als resultaat dat vele mensen elke dag uren aan kostbare tijd verspillen door met hun auto in kilometers lange wachtrijen te staan. In de gezondheidszorg leiden wachtlijsten zelfs tot doden, omdat sommige mensen niet op tijd een noodzakelijke medische ingreep krijgen.

'[E]r zijn helaas nog steeds een aantal belangrijke diensten die in Nederland net als in de voormalige Sovjet-Unie grotendeels door de overheid gepland worden..'

In de Volkskrant van vrijdag 10 februari stond dat volgens de gemeente Amsterdam de wachttijden voor huurwoningen mede zo lang zijn door de verderfelijke illegale woningbemiddeling. Mensen die een ‘sociale’ huurwoning hebben verhuren die vaak via een bureau onder aan iemand anders, en maken daar een flinke maandelijkse winst op. Deze stelling van de gemeente Amsterdam is de wereld op zijn kop. Het is de bureaucratische planning van de woningmarkt die voor de wachtlijsten zorgt. De illegale woningbemiddelaars hebben een nuttige functie door het leed te verzachten. Zij zorgen dat mensen die dringend een woning nodig hebben die toch kunnen krijgen zonder jaren te hoeven wachten. Dat mensen daar een hogere prijs voor moeten betalen is logisch, want zo werkt de markt nu eenmaal. Als het aanbod te klein is, dan stijgt de prijs. Maar ook die hoge prijzen zijn volledig de schuld van de overheid. Als ze de woningmarkt volledig vrij laten, stoppen met bestemmingsplannen, het eisen van bouwvergunningen en het zelf innen van woekerwinsten op bouwgrond, dan zal het aanbod van woningen toenemen om te voldoen aan de vraag en zullen de prijzen vanzelf weer omlaag gaan.

Ook onderwijs is een communistische sector in onze economie. Je hoort daarom ook daar veel geklaag over hoge kosten en lage kwaliteit. De verslechtering van het onderwijs is tegenwoordig een veel gehoord thema. Over wachtlijsten voor scholen hoorde je tot nu toe nog niet zo vaak, behalve in incidentele gevallen zoals een studiestop voor medicijnen. Maar in de Volkskrant van dinsdag 8 februari stond een bericht dat ouders in Den Haag in de vroege ochtend urenlang in de kou in de rij stonden, om hun kind voor een populaire middelbare school in Den Haag in te schrijven. En het schijnt ook dat ouders hun kinderen al bij de geboorte moeten inschrijven voor een basisschool, omdat er anders geen plaats meer is op de school van keuze. Het zal je maar gebeuren dat je als je kind 5 is voor een nieuwe baan wil verhuizen naar een andere stad, zodat je je kind dus niet op tijd hebt kunnen inschrijven op een van de goede scholen aldaar. Kortom, ook het onderwijs in Nederland neemt steeds communistischer vormen aan. Het is tijd dat we ook in Nederland het communisme afschaffen en vervangen door een gezonde markteconomie.

Henry Sturman


Gerelateerde links:
- De rode draad