Is Pim Fortuyn nu wel of niet de grootste Nederlander aller tijden?

Door Henry Sturman

18 november 2004

De verkiezing van de grootste Nederlander door het gelijknamige TV-programma van de KRO was blijkbaar zo belangrijk dat zelfs prinses Maxima zich ermee bemoeide. In de traditie van Oranje zette ze haar beste politiek correcte beentje voor, en beklaagde zich erover dat er in de top tien slechts één vrouw te vinden was, namelijk Anne Frank. Tijdens de finale-uitzending van 15 november kwam uiteindelijk Pim Fortuyn als grootste Nederlander aller tijden uit de bus rollen, nummer twee werd Willem van Oranje en nummer drie werd Willem Drees.

De ambassadeur van Fortuyn (elke kanshebber kreeg een zogenaamde ambassadeur toegewezen wiens taak het was om die persoon als grootste Nederlander te promoten) was uiteraard dankbaar dat zijn Nederlander gewonnen had en gaf als commentaar dat dit het zoveelste signaal is dat politici meer moeten luisteren naar het volk. De zeer nors kijkende juffrouw die Willem van Oranje moest promoten, maakte handig misbruik van dat commentaar door te zeggen dat ze het daarmee eens was en dat dus “een signaal” de wedstrijd had gewonnen en niet de grootste Nederlander. Een nogal onsportieve opmerking, doorspekt met de rancune van een klein meisje dat niet tegen haar verlies kan.

Waar hebben we dat toch eerder gezien, dat aardige nette mensen plotseling niet tegen hun verlies kunnen als Pim Fortuyn of zijn aanhangers een debat of verkiezing winnen? Het doet denken aan hoe Fortuyn’s collega-politici Fortuyn als extreem rechts probeerden weg te zetten. Of hoe D66’er Thom de Graaf zo ver ging Anne Frank erbij te halen, om te suggereren dat Fortuyn aanzette tot haat. Hoe Volkert van der Graaf met kogels Fortuyn het zwijgen oplegde. En hoe Balkenende handig de interne ruzies binnen de LPF als excuus gebruikte om het kabinet te laten vallen, wetende dat de LPF bij nieuwe verkiezingen vele zetels zou verliezen.

De KRO presentator was wél sportief genoeg om de Fortuynaanhangers netjes te feliciteren met hun overwinning, ook al waren de progressieve intellectuelen binnen de KRO vast niet blij met deze uitslag. Maar de Fortuynaanhangers hadden te vroeg gejuicht. Twee dagen later stond in de krant dat Willem van Oranje achteraf toch de meeste stemmen had gekregen. Iets vaags over vertragingen door overbelaste computers. Na een urenlang stilte rolden de volgende ochtend opeens de volledige resultaten uit de stemcomputer. En ziedaar: achteraf blijkt toch Willem van Oranje gewonnen te hebben.

Op de website van de grootste Nederlander was geen nadere informatie te vinden over wat er precies was misgegaan met de stemmen. Althans, er stond wel nadere informatie, maar die was volkomen onlogisch. Er stond dat de beveiliging van de stemprocedure zorgde voor computervertragingen en dat die computervertragingen op hun beurt zorgden voor overbelaste telefoonlijnen. Hoe en waarom een computer precies telefoonlijnen blokkeert werd niet uitgelegd. Verder viel er te lezen dat er door die noodsituatie alsnog werd toegestaan om per SMS te stemmen, maar dat er toen zoveel berichten tegelijkertijd werden verzonden dat er nog meer vertraging in de verwerking onstond.

Het is wel vreemd dat moderne computers niet snel genoeg zijn om eenvoudige stemgegevens te verwerken, terwijl computers die een miljoen keer langzamer waren in 1969 in staat waren een raket op de maan te doen landen. Ook is het vreemd dat er een verwerkingssysteem voor SMS-stemmen klaar stond, terwijl het blijkbaar oorspronkelijk niet de bedoeling was mensen via SMS te laten stemmen. Nog vreemder is het feit dat aan het einde van de uitzending Fortuyn had gewonnen van Willem van Oranje met 114.742 versus 110.860 stemmen, maar dat toen later de extra 77.699 stemmen geteld waren Willem van Oranje opeens met een gigantische marge van Fortuyn won met 161.424 versus 130.372 stemmen. Dit betekent dat tot aan het einde van de uitzending 49% de stemmen op Fortuyn of op Van Oranje bij Van Oranje terechtkwamen, terwijl dat bij de later verwerkte stemmen 76% was. Wat een enorm toeval dat het vooral de stemmen op Willem van Oranje waren die niet op tijd waren verwerkt.

Het lijkt er in eerste instantie op dat de onsportiviteit onder Fortuynhaters zo groot is, dat ze er zelfs niet voor terugdeinzen verkiezingsfraude te plegen. Maar die gedachte leidt tot een aantal moeilijk te beantwoorden vragen. Als men verkiezingsfraude zou willen plegen, waarom dan pas achteraf in plaats van direct? Of zou men de verkiezingsfraude pas achteraf bedacht hebben nadat men geschrokken was van een onverwachte uitslag? En was fraude achteraf makkelijker te plegen toen de toeziende notaris al weer naar huis was? In theorie zou dat kunnen, maar aan de andere kant is dat toch ook wel weer een ongeloofwaardig ingewikkelde complottheorie. En waarom zouden complotplegers Willem Van Oranje laten winnen met zo’n ongeloofwaardig grote marge? Maar als er geen complot is, waarom geeft de KRO dan geen openheid van zaken over wat er mis ging, en waarom komt ze niet met een verklaring voor het feit dat vooral de stemmen voor Willem van Oranje te laat verwerkt werden? In theorie is het mogelijk dat de grote aantallen late stemmen voor Willem van Oranje veroorzaakt werden door het feit dat de stembalans tussen Fortuyn en Oranje anders werd nadat de top tien was verkleind tot een top drie. Maar de KRO zou dat dan wel aannemelijk moeten maken met grafieken en statistische analyses van het stemverloop gedurende de avond.

We zullen ervan uit moeten gaan dat de werkelijke reden van deze grote verkiezingsomwenteling voor altijd een raadsel zal blijven. Gelukkig is er geen controverse ontstaan over de verkiezing door HP/De Tijd van de ergste Nederlander. Dat is de moordenaar van Pim Fortuyn geworden. Dus ook al is Fortuyn niet de grootste Nederlander, zijn moord is in ieder geval de ergste Nederlandse moord. En dat maakt hem dan indirect toch weer de grootste Nederlander.

Henry Sturman